Abstract:
علامه طباطبائی یکی از مشاهیر و متفکران بزرگی است که با غور در دین مبین اسلام، طرق متفاوتی را در نحوه فهم دین به جهانیان عرضه داشت. مقاله حاضر با سیری در گذشته این مرد الهی و آثار برجای مانده از او و شاگردانش، بسترها و زمینههایی که این عالم ربانی را به سمت شکلگیری معرفتی عمیق در دین سوق دادند را احصاء نموده، به بررسی آنها میپردازد. در این میان، ویژگیهای شخصیتی و نوع تربیت ایشان که نمونه بارز تربیت اسلامی است، نقش مهمی را در این حرکت دارند. در این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته، عوامل متعددی در شکلگیری شخصیت علمی و دینی علامه مؤثر دانسته شده است که در این میان تأثیرات خانواده، استادان و همراهان وی از برجستگی افزونتری برخوردارند، هرچند که امدادهای غیبی در حیات ایشان نیز جایگاهی ویژه را به خود اختصاص داده است. شرایط فرهنگی و معرفتی دوران حیات او نیز از جمله عوامل دیگری است که به حرکت ایشان در معرفت دینی جهتی خاص دادند.
Machine summary:
"این مقال در پی بیان آن است که چه بسترهایی در گزینش مسیر معرفت دینی علامه، تأثیرگذار بوده است؟ بدین منظور، باید به دنبال پاسخی برای پرسشهای زیر بود: شخصیت علمی و معنوی مرحوم علامه تحت تأثیر چه عواملی شکل گرفته و آیا شرایط فرهنگی و معرفتی زمان حیات ایشان نیز در این مسیر نقشی داشتهاند؟ برای پاسخ به این سؤالات، مقاله در دو بخش، بسترهای شخصیتی و تربیتی و بسترهای فرهنگی و معرفتی حیات علامه، برای نیل به معرفت دینی را مورد کاوش قرار داده و در حد امکان، عواملی را که در این زمینهها مؤثر بودهاند احصا و بررسی نموده است.
گرایش به فلسفه: گرچه مردم جهان، علامه طباطبائی را در مرتبه اول، به عنوان مفسری کبیر در جهان اسلام میشناسند و نام بردن از آن مرد بزرگ با عنوان «فیلسوف»، تنها در جوامع علمی است، ولی باید توجه داشت که ایشان پیش از آنکه یک مفسر باشد، فیلسوفی بزرگ و صاحبسبک و نظر بوده، چنانکه در تفسیر خود نیز از مباحث فلسفی بسیار استفاده نموده است؛ لکن شهرت علامه در تفسیر به خاطر اثر بینظیر المیزان است.
علامه طباطبائی نیز با درک صحیح و شناخت این ضرورت زمان خویش، با تألیف آثاری بینظیر همچون تفسیر المیزان، اصول فلسفه و روش رئالیسم، شیعه در اسلام و دیگر آثار جهانی خویش، توانست توجه عالمان ایران و جهان را به خود معطوف سازد و حتی به این امر بسنده ننمود و در تربیت شاگردان نیز به این مهم توجه ویژه داشت و در این زمینه به تشکیل حلقههای بحث و بررسی موضوعات و شبهات مطرحشده در ایران و جهان پرداخت و با تدوین آثاری گروهی در رد شبهات، به ارائه اسلام ناب همت گماشت."