Abstract:
از جمله مهمترین مباحث مرتبط با مدیریت منابع آبی در جهت کاهش تقاضای مصرف منابع آب در بخش کشاورزی، استفاده از مدیریت مشارکتی منابع آب و انتقال مدیریت از بخش دولتی به سوی مشارکت مردمی است. هدف اصلی مطالعه حاضر نیز شناسایی عوامل تاثیرگذار بر احتمال مشارکت کشاورزان در مدیریت منابع آب در اراضی تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی گتوند است. اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعه پیمایشی و تکمیل پرسشنامه به صورت تصادفی از 105 کشاورز در اراضی تحت پوشش شبکه آبیاری گتوند در سال 1387 به دست آمد. نتایج این مطالعه نشان می دهد ویژگیهای اجتماعی، اقتصادی، فردی و شغلی مانند: تحصیلات، درآمد، تجربه کشاورزی، تملک بر زمینهای زراعی، داشتن شغل غیرکشاورزی و غیره موجب افزایش پذیرش مدیریت مشارکتی (تشکلهای مردمی) می شوند که در این بین، تحصیلات با توجه به اثر نهایی آن، بیشترین اثر را دارد. همچنین پرجمعیت بودن خانوار و داشتن تنوع تولیدی از عواملی هستند که تاثیر منفی در احتمال پذیرش تشکلها دارند. استفاده از سیاستهایی به منظور تثبیت درآمد کشاورزان، یکپارچه سازی اراضی و برگزاری کلاسهای آموزشی و ترویجی در جهت آشنایی بهره برداران با فرایند مدیریت مشارکتی، از جمله پیشنهادهای اصلی مطالعه حاضر در جهت افزایش تمایل به مشارکت کشاورزان در مدیریت منابع آبی محسوب می شوند
Machine summary:
"به هر روی،بررسی تجربیات قبلی در کشور نشان میدهد که برنامه جامعی برای توانمندسازی جامعه محلی برای حضر در عرصه مدیریت شبکهها وجود نداشته است؛به عبارت دیگر به نظر میرسد الگوسازیهای انجام شده عمدتا معطوف به ظرفیتهای سازمانی به عنوان عرضه کننده منابع آب بوده است،در حالیکه در این نوع نگرش عموما ویژگیهای گروههای بهرهبردار و عوامل مؤثر بر تمایل به مشارکت این گروههای تقاضا کننده آب کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
با توجه به ضرورت اشاره شده در مورد بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به مشارکت گروههای بهرهبردار در مدیریت مشارکتی منابع آب،شبکه آبیاری گتوند جهت انجام یک مطالعه موردی مدنظر قرار گرفته است.
این یافته را میتوان اینگونه توجیه نمود که خانوارهای پرجمعیت عموما معتقدند میتوانند امور مربوط به خود را با مشارکت اعضای خانواده انجام دهند و ضرورت کمتری برای مشارکت با گروههای اجتماعی احساس میکنند؛اما بررسی آمار توصیفی منطقه نشان داد که اغلب کشاورزان مورد بررسی از بعد خانوار متوسط(5-7)برخوردارند و لذا بالا بودن بعد خانوار،که اثر منفی بر عدم پذیرش مشارکت در مدیریت منابع آب دارد،مشکل خاصی در منطقه محسوب نمیشود.
کشش به دست آمده برا یمتغیر سطح زیرکشت نشان میدهد که افزایش یکدرصدی این متغیر توضیحی میتواند احتمال مشارکت را 0/38درصد افزایش دهد به این دلیل که با افزایش سطح زیرکشت،نیاز کشاورزان به نهاده آب نیز افزایش خواهد یافت؛لذا با توجه به بروز خشکسالیهای اخیر در منطقه و مشکلاتی که در مدیریت دولتی شبکههای آبیاری و زهکشی به ویژه در کانالهای 2 و 3 وجود دارد،این دسته از کشاورزان درک مناسبتری از فوائد طرح مشارکت آب دارند و به تبع آن،احتمال مشارکت آنها در اینگونه طرحها نیز افزایش مییابد."