ابعاد و کارکردهای استقرا و تجربه در فلسفه ابن سینا Journal Article

ابن سینا از جمله فیلسوفان اسلامی است که توجه خاصی به استقرا و تجربه در نظام فلسفی خود دارد. او استقرا را سیر از جزئیات به کلیات می داند، در حالی که در این فرایند، استنتاج علمی نیست؛ ولی در تجربه سیر از جزئی به کلی با استفاده از قیاس خفی به کلیتی می رسد که در آن، نوعی علیت میان امور تجربه شده، وجود دارد. از این رو، ابن سینا تجربه را دارای ویژگی اخذ ذاتی اشیا دانسته و آن را مصداق قاعده اتفاقی می داند. از سوی دیگر، او به محدودیت های استقرا و تجربه توجه دارد و بیان می کند که یقین و کلیت حاصل از استقرا مطلق نیست و در مورد تجربه، هرچند یقین و کلیت مزبور تا حدودی کلی است، اما مشروط به قیودی می باشد؛ یعنی کلی مشروط است. ابن سینا در عین حال بر اهمیت و گستره کارکردهای استقرا و تجربه در زندگی روزمره انسان تاکید دارد که نشان دهنده ضرورت استفاده از آنها در علوم طبیعی و حتی علوم انسانی نیز است.