Abstract:
امامت بهمعنایی که شیعه بدان معتقد است، اساسیترین باوری است که موجب امتیاز شیعة امامیه از دیگر فرق اسلامی شده است. امامت بهلحاظ عقلی و نقلی محل بحث و بررسی عالمان شیعی بوده است. آنچه در این نوشتار میآید، رویکرد نقلی و تاریخی به اصل امامت، با استفاده از بازخوانی سخنان امام صادق( است. بر اساس مهمترین یافتههای این پژوهش، تبیینها و توصیفهای موجود در دوران امام صادق( جهشی چشمگیر نسبت به دوران نخستین پیدایش تشیع داشته است؛ چنانکه موجب اعتقاد برخی به الوهیت امامان در آن دوران شده است. «امام» در منظر امام صادق( کسی است که حجت خدا بر بندگان بوده، مرجعیت دینی، علمی، اخلاقی و سیاسی را بر عهده دارد و واسطة فیض میان خدا و بندگان بوده، منصوب از جانب خدا، معصوم و دارای علم خدادادی است.
The meaning of Imamate in which the Shiah believe is one of the most fundamental beliefs which gives Shiʻite school precedence over other Islamic schools. Shiʻite scholars have delved into the belief of Imamate and their investigations are based on transmitted knowledge and rational evidence. Referring to transmitted knowledge and historical sources and examining Imam Sadiq's sayings، the present paper studies the belief of Imamate. The most important research findings show that during the life time of Imam Sadeq، the inquiry into explanations and descriptions of Imamate was highly exceptional when compared with the early period of the development of Shiʻite school، which was a cause for some to believe in Imams' divinity in that period. According to Imam Sadiq's sayings، Imam has the following privileges: he is God's argument over God’s servants، he has the responsibility of religious، scientific، moral and political authority، he is a mediator between God and servants، for bestowing favours upon them، he is appointed by God، he is infallible and he has God-given knowledge.
Machine summary:
"عالم به علم الهی تبیین مسئلة علم نیز همچون دیگر مسائل موجود در اصل امامت، در دوران امام صادق( نمودی چشمگیر داشته است؛ تاآنجاکه در برخی روایات، از امام تنها با عنوان «عالم» یاد کردهاند؛ چنانکه در روایتی فرمودند: «همانا علمی که همراه با حضرت آدم( به زمین نازل شد، [همراه او] به بالا برنگشت و هر عالمی که از دنیا رفت، علم او را به ارث برد.
در این راستا، مفضلبن عمر نقل میکند که امام صادق( در مقام استدلال برای اثبات عصمت امام، با استناد و استشهاد به آیة ابتلا فرمود: «و گفتار خداوند عزوجل «لا ینال عهدی الظالمین»، یعنی اینکه امامت شایستة کسی نیست که بتی را عبادت کرده و بهاندازة چشم بر هم زدنی برای خدا شریک قرار داده باشد؛ اگرچه پس از آن مسلمان شده باشد.
همان، ص62، 122، 123، 126 و 127؛ محمدبن علی صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص203؛ علیبن حسین ابن بابویه قمی، الامامة و التبصرة من الحیره، ص31؛ محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج1، ص 177،190، 193، 196، 197و 258.
محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبة، ترجمه محمدجواد غفاری، ص85 و 86؛ محمدبن حسن صفار، همان، ص62، محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، تحقیق سیدحسن خرسان، ج10، ص44؛ همو، استبصار فی ما اختلف من الاخبار، ج4، ص216، محمدبن علی صدوق، کمال الدین، ج1، ص205؛ جعفربن محمد ابن قولویه، کامل الزیارات، ص36."