Abstract:
در مطالعات بین ادیانی شفاعت عقوبت و نجات یکی از موضوعات مشترک در کتاب های ادیان بزرگ الهی است. بدین معنی که مرتکبین گناه با عمل شفیع، از مجازات الهی بخشیده شوند. این موضوع در کتاب مقدس یهودیان به عنوان مثال در کتاب اشعیاء (باب53 فقره)12، عهد جدید، رومیان( باب5، فقره 15) و در قرآن مجید، سوره انبیاء (آیه 28) اشاره شده است. شفاعت عقوبت در عهد عتیق به صفت رحمت خدا (اعداد، باب14) و در قرآن مجید به صفات رحمانیت(زمر/53 و انبیاء/107)، رحیم بودن(طه/109 و مریم/87) و غفاریت خداوند(زمر/53) نسبت داده شده است. اما تفسیر شفاعت، کیفیت تاثیر عمل شفیع( مستقل یا وابسته) در مجازات، رابطه شفاعت با توحید افعالی، نقض اراده الهی، تجری گناهکار، عدل الهی و پیام های مربوط به این موضوع خوب تبیین نگردیده است. در تحقیق حاضر تفاسیر مختلف از موضوع و مسایل پیرامون آن از منظر ادیان تبیین شده است.
Machine summary:
"در عهد جدید آمده است: پس هیچ قصاص نیست برآنانی که در مسیح عیسی هستند(رومیان، باب8،فقره 1)؛ در قرآن مجید در مورد موضوع شفاعت عقوبت چنین آمده است: لا یملکون الشفاعة الا من اتخذ عند الرحمن عهدا (مریم/87)؛ یومئذ لا تنفع الشفاعة الا من اذن له الرحمن و رضی له قولا(طه/109)؛ ا اتخذ من دونه الهة ان یردن الرحمن بضر لا تغن عنی شفاعتهم شیئا و لا ینقذون(یس/23) و قل یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله ان الله یغفر الذنوب جمیعا انه هو الغفور الرحیم(زمر/53).
آیا عمل واسطهگر اعمال نفوذ در اجرای مجازات الهی نیست؟ آیا قبول شفاعت از سوی خداوند موجب تبعیض و مصداق ظلم نیست؟ آیا اتکاء به واسطهگری موجب آثار منفی مانند ترویج معصیت و بد اخلاقی متدینان نمیگردد؟ آیا با وجود توبه نیازی به شفاعت یا بر عکس آن هست؟ از این رو متکلمان ادیان برای اثبات شفاعت عقوبت و پاسخ به سؤالات بالا، متناسب با منابع مرجع به توضیح و تفسیر ماهیت شفاعت موعود، اقسام شفاعت تشریعی(دنیا و آخرت)، شرایط شفیع و معرفی شفیعان، شرایط مشفوع له، مشفوع فیه و مکان شفاعت (دنیا، برزخ و قیامت) پرداختند.
آیت الله جوادی در مورد کیفیت کارکرد شفیع نوشته است: راه شفاعت برای کسانی که از جانب خداوند مأذونند، گشوده است؛ به این معنا که بر اثر ابتهال و تضرع شفیع، «عدل» الهی با «رحمتش» ضمیمه و حساب انسانها با شفع (جفت شدن) عدل و رحمت، رسیدگی میشود وگرنه تحمل عدل محض خدای سبحان دشوار است (جوادیآملی، 1378: 1/ 302)."