Abstract:
آن‌گاه که سخن از مهار نفس به میان می‌آید ذهن بسیاری از انسان‌ها به سوی تهذیب نفس و سیر و سلوک عرفانی و دشواری‌های پیش روی آن می‌رود و چنین تصور می‌شود که موضوع کنترل نفس امری است بسیار دشوار و نیازمند استاد و مرشد، و بنابراین، خارج از توان افراد عادی. مقاله به دنبال تبیین مفهوم و اهمیت و سپس راه‌کار مهار نفس از طریق مهار فکر، قلب و جوارح است. موضوع کنترل نفس با وجود دشوار بودنش، در سه حوزة مزبور دست‌یافتنی است، گرچه به نظر می‌رسد در مرتبة عالی آن، بهره‌مندی از راه‌نمایی‌های پیری مرشد اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
Machine summary:
"اگر انسان را موجودی مرکب از روح و جسم و برخوردار از عقل و نفس بدانیم در آن صورت، تصدیق خواهیم کرد که نیاز انسان به غرایز و تمایلات برای هدف متعالی آفرینش ضروری است، اما همة گرایش‌ها و تمایلات او در غرایز و امیال نفسانی خلاصه نمی‌شود و او در ضمیر خویش، تمایلات دیگری همچون فطرت خداجوی، میل به عبودیت و بندگی، میل به جاودانگی و بقا و علاقه به ارزش‌های انسانی و اخلاقی نیز احساس می‌کند.
151 پس همان‌گونه که اشاره شد، کلید تحقق انسانیت خویش در مخالفت با نفس و تسلط بر آن پنهان شده و بر اساس آنچه در متون قرآنی و روایی آمده، تنها از این طریق می‌توان به گوهر انسانیت دست یافت و به آن هدفی که خداوند برای آفرینش انسان در نظر گرفته است، نزدیک شد.
» 196 سرانجام، امام سجاد( با نگاهی زیبا به انسان، اعضا و جوارح او را از حقوقی برخوردار دانسته، رفتار صحیحی که انسان دربارة شکم خود باید داشته باشد تا حق آن را ادا کند، در دو جملة کوتاه این‌گونه می‌فرمایند: «حق شکمت این است که آن را ظرفی برای حرام قرار ندهی و پرخوری نکنی.
به نظر می‌رسد اینکه قرآن کریم گوش و چشم و قلب را مورد سؤال و بازخواست قرار می‌دهد 203 و یا امام سجاد( اعضا و جوارح را ذی‌حق دانسته، انسان مؤمن را به ادای حقوق اعضا و جوارحش فرا می‌خوانند، اشاره به این است که ساده‌ترین و مهم‌ترین راه مهار نفس همین سه راه است."
(
, 
, 
)
