Abstract:
نظام حقوقی خانواده در اسلام مجموعه‌ای از حقوق و تکالیف خانوادگی است که با اصل معروف یا اخلاق مداری در خانواده پیوندی وثیق دارد. اهمیت این پیوند با عنایت به هدف تشکیل خانواده در قرآن کریم یعنی ایجاد مودت و رحمت در روابط زوجین و با رجوع به منابع و متون اسلامی نمایان است. مفهوم «تکالیف زوجین» در بردارنده‌ی مجموعه مسئولیت‌های هر یک از زوجین در خانواده است که در دیدگاه اسلام، با طبیعت بیولوژیکی دو جنس زن و مرد پیوندی انکارناپذیر دارد. پژوهش حاضر به روش اسنادی و به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی، با رجوع به متون و منابع دست اول و معتبر اسلامی، مهم‌ترین تکالیف زوجین از منظر دین اسلام در خانواده را مطرح کرده و به واکاوی توصیه‌های اخلاق مدار دین اسلام در انجام دادن این تکالیف پرداخته است. نتیجه آنکه مهم‌ترین تکالیف زوجین در خانواده در دیدگاه اسلام، انتساب سرپرستی خانواده به مرد و واگذاری مدیریت داخلی منزل به زن است. هر یک از این تکالیف کلان، مجموعه وظایفی را در برداشته و با مکانیسم‌های حقوقی ویژه‌ای حمایت می‌شوند که بر اساس فرمایشات معصومین (ع)، با توصیه‌های اخلاق مدار متعددی با محوریت اصل «معروف» و «حسن معاشرت» و مصادیق خوش‌رفتاری، اکرام همسر و صبر در خانواده ملازمه دارند.
The Family legal system in Islam، is the set of domestic rights and duties that linked by "Asl -e- Marouf" or moralization in family.The importance of this link، is shown by attention to the purposes of family formation in Holy Qorun; means making the amity and blessing in gender ties and by reffer to the Islamic sources and texts.The meaning of the “gender tasks” is the responsibilities of the spouses in the family، that in point of view of Islam، have the inescapably link with the biological nature of the two sexes of man and woman. In this resaerche، is used of documented method and based on a descriptive – analytical way by refering to the Islamic authoritative texts and sources، the most important of gender tasks in the family in point of view of Islam، is expressed، and deals with the moral recommendations analysis about practicing these taskes.The results of this study are: the Attribution of the family's guardianship to the man and assignment the internal management at home to the woman. Each of these major tasks included the set of duties and is covered by Special logical mechanisms that according to the Inviolables saying is associated by several moral recommendations، tuerning around the "asl –e- marouf" and "good associate"، and good behavior examples،the woman Tribution and the patience in the family.
Machine summary:
"هر چند از تعالیم دین مبین اسلام نمی‌توان به قطع و یقین، اتحاد یا استقلال قواعد اخلاقی و حقوقی را تعیین کرد، اما وجود ارتباط عمیق میان حقوق و اخلاق در اسلام، امری است که توسط بسیاری از صاحب‌نظران علم حقوق بدان تصریح شده است (خسروشاهی1383: 32؛ بهرامی احمدی 1389: 162)، به‌طوری‌که در دیدگاه اسلام در بسیاری از موارد، استیفاء حق تنها با مراعات شروطی اخلاقی جایز شمرده شده و درحقیقت بر ملاحظات اخلاقی متوقف است، برای نمونه در نظام حقوقی خانواده در اسلام در موضوع حق تعدد زوجات برای مردان شرط برقراری «عدالت» میان همسران که در زمره‌ی مفاهیم اخلاقی است، قرار داده شده و به تصریح آیه‌ی 3 سوره‌ی مبارکه‌ی نساء، مردانی که از ناتوانی در برقراری این شرط اخلاقی بیم دارند، اجازه‌ی استفاده از حق چندهمسری را نداشته و به گواهی روایات، در صورت انجام آن، عقوبت اخروی خواهند داشت (الحرالعاملی 1409:ج21: ص342؛ مجلسی 1365: 236).
در این دیدگاه، تشکیل زندگی خانوادگی برای هر انسان، یک وظیفه‌ی بزرگ الهی محسوب می‌شود، لذا نکاح در دین اسلام مقدس و طلاق مبغوض به شمار می‌رود و هدف از تشکیل خانواده، بر اساس آیه‌ی 21 سوره‌ی مبارکه‌ی روم ایجاد آرامش، مودت و رحمت و زمینه‌ای برای رشد و بالندگی، تقویت و تکمیل هریک از زن و مرد به وسیله‌ی دیگری و رکن اساسی در تحقق این اهداف، ملازمه‌ی اخلاق مداری با حقوق و تکالیف زوجین در خانواده است.
این‌گونه آموزه‌ها در عین حال که به جبران خسارت مالی برای زن- که با پرداختن به امور داخلی منزل و ایفای نقش‌های خطیر مادری و همسری در خانواده بروز می‌یابد - اقدام نموده، دریافت مهریه را نیز با موازین اخلاقی همراه کرده است، تا در صورت ناتوانی مرد به این پرداخت، روابط زوجین با تیرگی و نابودی مواجه نشود، لذا استحکام و استمرار نهاد مقدس خانواده اصلی بنیادین در تعالیم اسلامی به شمار می‌رود و این اصل، تنها با ملازمه‌ی اخلاق مداری و تکالیف زوجین در خانواده تحقق می‌یابد."
(
, 
, 
)
