Abstract:
امروزه ، دیدگاه ها و نظریه های مدیریت سوانح و توسعه پایدار به دنبال ایجاد جوامع تـاب آور در برابر مخاطرات طبیعی هستند. ازاین رو، به نظر بسیاری از محققان ، تاب آوری یکی از مهم تـرین موضوعات برای رسیدن به پایداری است . امروزه ، تاب آوری راهی برای تقویت جوامع با استفاده از ظرفیت هایآن ها مطرح میشود و تعریف ها، رویکردها، شاخص ها و مدل های سنجشی متفاوتی در مورد آن شکل گرفته است . برای پاسخ به این سوال که کـدام تعریـف ، رویکـرد نظـری و نظـام شاخص سازی برای تحلیل و ارتقای جوامع تاب آور در برابر مخاطرات طبیعـی مناسـب اسـت ، از روش توصیفی- تحلیلی و از ابزار کتابخانه ای استفاده کرده ایم . نتایج نشان میدهد تعریف کارپنتر و همکاران (٢٠٠١) از تاب آوری تعریفی قابـل تاکیـد در جامعه علمی بوده و بر اساس آن ، شاخص های مطلوب برای جهت سنجش تاب آوری در قالب ابعاد چهارگانه اجتماعی، اقتصادی، نهادی و کالبدی- محیطی پیشنهاد میشود. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که مناسب ترین مدل بر اساس رویکرد مفهومی و ساختار شاخص سازی ارائه شده ، مـدل ترکیبی DROP کاتر و CBDM است ؛ زیرا این مدل ترکیبی هم زمان دارای ویژگیهـایی ماننـد مکان محور بودن (جغرافیایی)، یکپارچه نگری در انتخاب ابعاد و شاخص ها و مشارکت پذیری مردم به عنوان ذینفعان کلیدی برنامه ریزی و مدیریت سوانح طبیعی در جوامع محلی است .
Machine summary:
"building community resilience پیش بینی کامل آسیب پذیری سیستم های اجتماعی و فراهم کـردن ارزیـابیهـای جـامع و کلینگر در مقابل مخاطرات ، تاب آوری میتواند به عنوان توانایی سازگاری سیسـتم هـا در برابر تغییرات ، بدون فروپاشی در زمان سوانح مطرح شود.
(source: Holling, 1973; Folke, 2006; Walker, 2004; Bruneau, 2003; Godschalk, 2003; Davis, 2006; Rose, 2004) با توجه به مفهوم کلی تاب آوری و تعریف های آن و روش هایی که برای درک سیستم های دینامیک ، تعامل بین افراد و محیط ، چگونگی سازگاری و انطباق جوامع با مخاطرات و سـوانح طبیعی و تبیین ابعاد اجتماعی جوامع ایجاد میکند، رویکردهای مفهومی تاب آوری را میتـوان به سه دسته تقسیم کرد: ١- تاب آوری در مفهوم پایداری؛ ٢- تاب آوری در مفهوم بازیـابی ؛ ٣- تاب آوری در مفهوم گذار ١ (جدول ٣).
٥- شاخص سازی تاب آوری در فرایند مدیریت سوانح اجتماع محور شاخص ها میتوانند به عنوان مجموعه ای از شرایط اولیه عمل کنند که کارایی برنامه ها، سیاست هـا و مداخلاتی را که به شکلی خاص برای بهبود تاب آوری سوانح طراحی شده انـد ، انـدازه گیـری کننـد ارزیابی و سنجش شرایط اولیه که به تاب آوری جامعه منجر میشـود ، نـه تنهـا حیـاتی اسـت ؛ بلکـه اندازه گیری عوامل سهیم در آثار نامطلوب و کاهش ظرفیت جامعه در زمان واکنش و بازگشت جامعه به حالت اولیه بعد از سوانح نیز به همان اندازه اهمیت دارد (٤ :٢٠٠٨ ,.
(2006; Tierney, 2006; Mayunga, 2007; Cutter, 2008 بیشتر مدل هایی که ارائه شده است ، بر عوامل مشابهی (مانند منـابع اقتصـادی، سـرمایه هـا ، مهارت ها، اطلاعات ، دانش ، حمایت و شبکه های حمایتی، دسترسی به خـدمات و ارزش هـای مشترک جامعه ) که میتوانند باعث کاهش آسیب پذیری و افزایش تاب آوری جامعـه بـه دنبـال تهدیدهایی مثل سوانح طبیعی شوند، توجه کرده انـد."