Abstract:
طی چند دهه اخیر شهرنشینی در ایران از رشد شتابانی برخوردار بوده است. یکی از پیامدهای این رشد شتابان، شکل گیری حاشیه-ها و محلات اسکان غیررسمی در اطراف شهرها است. در شهر کرمانشاه نیز طی دوره مذکور نرخ رشد شهری انفجاری رخ داده و مهاجران زیادی در حاشیه های این شهر بویژه در بزرگترین حاشیه آن یعنی جعفرآباد مستقر شده اند، از یکسو نسبت قابل توجه جمعیت این حاشیه و از سوی دیگر بافت اجتماعی و اقتصادی آن، مطالعه روی این محله را ضروری می نماید. در اینجا موضوعاتی همچون علل مهاجرت، دوره زمانی و منشا جغرافیائی مهاجران، وضعیت تحصیلات، آرزوها و مشکلات در حاشیه ها، وضعیت اقتصادی خانوار و کم و کیف مسکن، بعد خانوار، تعلق شهروندی، آسیب های اجتماعی، رضایت از زندگی در شهر و بطور کلی سیمای اجتماعی اقتصادی حاشیه جعفرآباد، بررسی شده است. روش مطالعه حاضر پیمایشی مبتنی بر «پرسشنامه محقق ساخته» با حجم نمونه شامل 374 نفر از حاشیه نشینان جعفرآباد کرمانشاه می باشد که با استفاده از نمونه گیری خوشه ای مورد مصاحبه قرار گرفته اند. یافته ها بیانگر آن است که بیش از هفتاد درصد سکنه در خانه های با بیش از 5 نفر زندگی می کنند. نزدیک به تمامی (97 درصد) خانه ها به صورت قولنامه ای تملک شده اند. برخورداری از آب، گاز و برق بسیار بالاست. نرخ بیکاری بالا و ناپایداری شغلی به همراه تنوع مشاغل کارگری ویژگی بارز ساکنان است. عمده اندک درآمد خانوارها صرف خوراک و پوشاک می شود (89 درصد) و هزینه های دیگر مانند درمان ناچیز است. اغلب وضعیت پس از مهاجرت را بهتر ارزیابی کرده اند. علل اقتصادی مهاجرت در رتبه اول مطرح است. شبکه اجتماعی و مهاجرت تبعی بسیار موثر بوده است. رضایت از خدمات شهری و سازمان های متولی متوسط است. نرخ آسیب های اجتماعی بالاست و میزان تعلق شهروندی به نسبت سایر شهرها بالاتر، و تمایل به مشارکت در امور شهر و محله نیز بیشتر است. بر اساس یافته های استنباطی تحقیق نیز بین سابقه سکونت و رضایت از عملکرد نهادهای رسمی همبستگی منفی و ضعیفی وجود داشت اما معنی دار نبود. مسن ترها رضایت بیشتری از عملکرد نهادهای و مشارکت اجتماعی بیشتری نسبت به جوان ترها داشته اند. همچنین بین زنان و مردان در نمونه مورد بررسی از لحاظ نگرش به وجود آسیب های اجتماعی تفاوت معنی داری وجود نداشت اما نگرش به وجود آسیب اجتماعی بر حسب سطح تحصیلات تفاوت وجود داشت یعنی پاسخگویانی که از سطح تحصیلات بالاتری برخوردارند نگرش آنها به وجود آسیب های اجتماعی متفاوت از کسانی است که دارای سطح تحصیلات پائین تری هستند
Urbanization in recent decades in Iran has experienced rapid growth . One consequence of this rapid growth، is appearance of the informal settlements around the cities. During the period of explosive urban growth in Kermanshah also occurred on the sidelines of the migrants in this city، especially in the largest margin of the Jafarabad ، this location from one hand with the remarkable population that mostly were rural migrants and its socio-economic context ،makes a high level necessary to study this area. Here we studied some issues same as the causes of migration، period and geographic origin of immigrants، education، aspirations and problems in this margin community، the economic status of households and a little bag housing، family، belonging، citizenship، social life satisfaction ،general socio - economic marginalization، Jafarabad is investigated. The survey-based on "questionnaire" with a sample size of 374 from Kermanshah ،Jafarabad margin dwellers . Sampling method was the use of cluster sampling and men or women have been interviewed. The results demonstrated that more than seventy percent of the residents live in homes with more than 5 people. Nearly all (97 percent) have house ownership. Residents have a high satisfaction of water، gas and electricity utilities. High unemployment rate and job instability associated with low income and variety of job seeker is characterized .this low-income households spent as much only for basic needs such as food and clothing to be (89 percent) and other expenses ones like Medical expenses is negligible. After the migration often a feel a better position to be evaluated. Economic causes and problems to migration are discussed in the first place. Social networks and migration has been very effective conditioned. Urban services and the satisfaction of those are at medium level. Social deviance rates are high and the amount of citizenship belongs is higher than other cities، and also more willing to participate shoes in the affairs of the city and neighborhood. The older dwellers are more satisfied with the performance of institutions and social participation than young ones. There was no significant difference between men and women attitude on social deviances but in terms of education level، there was a significant differences in this case then those who have attained higher levels education have negative opinion more than those with low education.
Machine summary:
"در اینجا موضوعاتی همچون علل مهاجرت ، دوره زمانی و منشأ جغرافیائی مهاجران ، وضعیت تحصیلات ، آرزوها و مشکلات در حاشیه ها، وضعیت اقتصادی خانوار و کم و کیف مسکن ، بعد خانوار، تعلق شهروندی، آسیب های اجتماعی، رضایت از زندگی در شهر و بطور کلی سیمای اجتماعی- اقتصادی حاشیه جعفرآباد، بررسی شده است .
در طول تاریخ در ایران نوعی وابستگی متقابل بین شهر و روستا وجود داشته اما در دهه های آغازین قرن حاضر شمسی به دلیل اجرای برنامه های توسعه و نوسازی که عمدتا شهرگرا بودند و همزمان با ورود ایران به اقتصاد جهانی موضوع اسکان غیررسمی و حاشیه نشینی نمود بیرونی جدی پیدا کرد و تاکنون در طی چند مرحله تبدیل به یکی از مشغله های علوم اجتماعی شده است .
یافته های این بررسی نشان داده که مشارکت اجتماعی بین ساکنان محله بسیار اندک بوده (٢ درصد) و ٩٨ درصد پاسخگویان در هیچ گونه فعالیت دسته جمعی و گروهی شرکت نداشته - اند؛ بیش از ٨٠ درصد حاشیه نشین ها به طریقی با ناهنجاریها از جمله پدیده قاچاق مواد مخدر، خشونت های جنسی و غیره سر و کار داشته اند و همچنین بیکاری و فقر فرهنگی-آموزشی منطقه موجب آپاندیس ناهنجاری برای شهر اصفهان شده است .
حاشیه نشینان در نظام اجتماعی شهر بطور کامل ادغام نشده اند و از این رو به عنوان شهروندان رسمی در جامعه پذیرفته نمیشوند، یا لااقل خود چنین احساسی دارند، همین گسست از جامعه شهری و عدم تعلق شهروندی همراه با سایر ویژگیهای حاشیه نشینی همچون پائین بودن سطح سواد و مهارتهای شغلی، مانع مشارکت مردم این مناطق میشود (قبلی، ص ٢٤٦)."