Abstract:
خشکسالی یکی از بلایای طبیعی است که هر ساله خسارات فراوانی به بار می آورد. این پدیده در نتیجه ناهنجارهای شدید و مکرر زمانی- مکانی در الگوهای گردش جوی بوجود می آید. از این رو، مطالعه و شناسایی الگوهای سینوپتیکی پدیده مذکور ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در این مطالعه، ابتدا بارش های سالانه ایستگاه های منتخب سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه استاندارد زمانی شد. پش از تعیین آستانه زمانی- مکانی بارش، سال 1999 به عنوان شدیدترین خشکسالی سطح منطقه انتخاب شد. سپس داده های ارتفاعی تراز 500 هکتوپاسکال واقع در محدوده بین صفر تا 70 درجه عرض جغرافیایی شمالی و 10 تا 70 درجه طول شرقی به صورت یک ماتریس S-mode برای روزهای بدون بارش تنظیم شد. در ادامه، به منظور شناسایی و طبقه بندی الگوهای سینوپتیکی خشکسالی از روش آماریComponent Analysis و Cluster Analysis استفاده گردید و نهایتا نقشه مرکب مربوط به هر خوشه تهیه و تحلیل سینوپتیکی شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که، به هنگام وقوع شدیدترین خشکسالی در سطح حوضه آبریز، عمدتا چهار الگوی سینوپتیکی حاکمیت داشته است؛ به طوری که در اکثر روزهای دوره مرطوب در سطوح میانی جو معمولا پشته ای نسبتا عمیق بر روی منطقه مستقر بوده و در نتیجه آن، زبانه پرفشاری نسبتا قوی در سطح زمین بر روی حوضه کشیده شده است. این شرایط سبب پایداری هوا و عدم نزولات جوی و نهایتا وقوع شدیدترین خشکسالی منطقه شده است.
Drought is one of the natural disasters that causes a lot of damages each year. This phenomenon is a result of severe and repeated spatial-temporal anomalies in atmosphere circulation patterns. Thus، studying and identifying the synoptic patterns of this phenomenon is inevitably necessary. In this study، first yearly rainfalls in selected stations of the Uremia Lake Basin were temporally standardized. Before defining the spatial-temporal treatment of rainfall، 1999 was selected as the most severe drought in the area. Then، level 500 HP height data located in a scope of 0 to 70˚ northern latitude and 10 to 70˚ eastern longitude was formulated as an S-mode matrix for non-raining days. Consequently، in order to identify and classify the synoptic patterns of drought، the statistical method of Component Analysis and Clustering were used. Finally، the composite map of each cluster was prepared and analyzed synoptically. The findings show that at the time of the most severe drought over the catchments area four synoptic patterns prevail; so that after the humidity period in the middle levels of the atmosphere، a quite deep ridge will be settled in the area and consequently a quite powerful high pressure tripped will be prevailed over the land area. These conditions result in stable weather and no rainfall and finally causing the most severe drought in the area.
Machine summary:
"(4)- la te dna oteiN (5)- sisylana tnenopmoC (6)- draW (به تصویر صفحه مراجعه شود)به طور خلاصه،در این مطالعه فرمول تحلیل عاملی که 247 متغیر را به شش عاملتبدیل کرده است،به صورت زیر نوشته میشود: 742...
(به تصویر صفحه مراجعه شود)پس از تهیه نقشههای مرکب هرخوشه،چهار الگوی زیر بدست آمد: الگوی اول:در سطح 500 هکتوپاسکال شرایط سینوپتیکی حاکم به گونهای است کهدو پشته قوی،اولی با امتداد شمال غربی-جنوب شرقی بر روی شمال شرقی اروپا وشمال غرب سیبری استقرار یافته است و دیگری با راستای شمالی-جنوبی(با ارتفاع5825-5650 متر)از شمال دریای ساه تا جنوب شبه جزیره عربستان هرکدام با عمق200 متر امتداد یافتهاند.
این پرفشار قوی با کاهش نسبی به سمت جنوب شرق،کل کشور ایران را در برداشته و سبب ریزش هوای سرد و پایدار برایمدت حداقل دو روز به ویژه برای سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه شده است.
سامانه غالب این الگو در سطح زمین،سامانه پرفشار عربستان است؛به طوری که،واچرخند عربستان با فشار مرکزی 1018 هکتوپاسکال بر روی شبه جزیره عربستان قرارگرفته و زبانههای شمالی آن با زبانههای جنوب غربی فرابار حرارتی سیبری در ایرانیکی شده است و استقرار این شرایط مانع از ورود چرخند اروپا به طرف ایران و حوضهآبریز مذکور گردیده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) پیشنهادها با توجه به شناسایی چهار الگوی سینوپتیکی تراز 500 هکتوپاسکال غالب و مؤثر برشدیدترین خشکسالی سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه،در راستای مدیریت و کاهشخسارت ناشی از خشکسالیهای شدید،پیشنهاد میگردد که:متخصصان مرتبط براساس الگوهای سینوپتیکی شناسایی شده،سامانه هشدار اولیه خشکسالی8را برای سطح حوضهآبریز دریاچه ارومیه طراحی کنند تا به موقع پیشبینی،اطلاعرسانی و اقدامات پیشگیرانه صورت گیرد."