Abstract:
علم خدا از صفات ذات خداست و در قرآن و روایات اهلبیت : بر معرفت علم خداوند تأکید شده است.مشیت و اراده خداوند از صفات فعل خداوند، و غیر از علم و قدرت اوست. فلاسفه اراده خداوند را همان علم او به نظام احسن تعریف کرده و علم خدا را علت صدور مخلوقات از ذات باری تعالی میدانند.علامه نمازی شاهرودی در کتاب مستدرک سفینة البحار ذیل ماده علم، به بررسی علم خداوند به عنوان صفت ذاتی، ازلی و ابدی بودن، با استناد به آیات و روایات پرداخته، و معتقد است خلقت بر اساس علم الهی است و به مشیت و اراده اوست وتحقق و عدم تحقق معلومات،تأثیری در علم خداوند ندارند و علم خداوند از معلوم بینیاز است و تغییر و تبدیل و یا تعیین یک نظام تام امکانی در مخلوقات موجب تغیر در علم خدا نمیشود.مشیت، فعل خدا و حادث است و مخلوقات به مشیت او محقق میشوند. مشیت و اراده به لحاظ معنا تقریبا مترادف و به معنی طلب کردن و خواستن است. فلاسفه معتقد به ذاتی بودن اراده خداوند هستند.
Machine summary:
" در این روایت که مرحوم نمازی نیز آن را در ذیل همین بحث مطرح ساخته است، حضرت امام رضا 7 تصریح میکند که خداوند، حتی به نظامی که هرگز نخواهد آفرید نیز علم دارد، یعنی نظامی که امور آن را به دست آلههها بسپرد؛ یعنی خداوند عالم است که اگر نظامی خلق میکرد و امور آن را به آلههها میسپرد، قطعا آن نظام فاسد میشد.
حضرت امام رضا 7 در حدیثی به این حقیقت تصریح کرده، میفرماید : له معنی الربوبیة إذ لا مربوب، و حقیقة الإلهیة إذ لا مألوه، و معنی العالم و لا معلوم؛ (صدوق، التوحید، ص 37 و دیلمی، ص 69 و طوسی، ص 22 و مفید، ص 253 و حرانی، ص 61 و حلی، ص 294) برای خداوند معنای ربوبیت بود آنگاه که مربوبی نبود، و حقیقت الوهیت بود آنگاه که مألوهی نبود، و معنای عالم بود در حالیکه معلومی در کار نبود.
ایشان مینویسد : خدای تعالی میفرماید: (ان یشأ یذهبکم ایها الناس و یأت بآخرین و کان الله علی ذلک قدیرا) (نساء (4) / 133) این آیه دلالت دارد بر اینکه اگر خداوند نخواهد، مردم را از بین نمیبرد، در حالیکه قدرت و علم نسبت به بردن و نبردن، علیالسویة برای ذات ثابت هستند و از بین بردن به مشیت مشروط است...
نتیجه گیری مرحوم آیت الله شیخ علی نمازی شاهرودی با بهرهگیری از تعالیم نورانی قرآن و اهلبیت : و استناد به آیات و احادیث فراوان ضمن اثبات عالم بودن ذات مقدس پروردگار، او را بر همه امور پیدا و پنهان آگاه میداند و معتقد است که خداوند به همه جزئیات و کلیات و امور تقدیر شده و اموری که هرگز موجود نخواهد شد و حتی آنچه وجودش ممتنع و محال است نیز علم دارد."