Abstract:
کتاب جوامع احکام النجوم تالیف ابوالحسن علی بن زید بیهقی یکی از ارزشمندترین کتاب هایی است که در قرن ششم در زمینه احکام نجومی نگاشته شده است. نثر این کتاب بسیاری از ویژگی های زبانی و سبکی نثر مرسل قرن ششم هجری را داراست. این کتاب ویژگی های سبکی خاصی دارد که از جمله آن ها می توان به انواع تکرار، انواع حذف، کاربرد خاص عبارات و کلمات، ویژگی های کتابت، کاربرد خاص ضمایر و همچنین ترتیب قرارگرفتن اجزای جمله اشاره کرد که در این مقاله به آن ها پرداخته شده است. در این کتاب علاوه بر استعمال کلمات کهن فارسی کلمات دشوار عربی هم به کار رفته است و حتی گاهی کلماتی دیده می شود که استعمال آن ها نادر است و در فرهنگ های لغت به آن ها اشاره ای نشده است.
The book Javame Ahkam Alnojoom written by Abu Al-Hasan Ali Ibn Zayd Beihaqi is truly considered as a masterpiece on astronomy written in 6th century. The prose of this book duplicates a good part of the Morsel prose in terms of lexical and stylistic features of the 6th century. This book has unique stylistic features including variety of iterations، various removals، specific application of phrases and words، writing features، specific application of pronouns and arrangement of components as examined in this paper. In this book، in addition to using old Persian words، difficult Arabic words have also been utilized، At times، even some rather low frequent words which are not included in dictionaries appear in this book.
Machine summary:
"و زهره و مشتری از مقارنه ء تثلیث و مقابله و تربیع زیادت کنند و در جامع شاهی هم این آورد هاست و اکثر احکامیان ار تربیع و مقابلۀ سعدین هیچ حکم نکنند(32) -هند:هندیان هند گویند کوکب بر درجه شرف عطیه کبری بدهد اگر وتد بود یا در مایلی یا در زایلی(33) -به ترک گفتن:ترک کردن اگر آفتاب در سیم طالع در برج مؤنث بود مولود بترک لذات بگوید(49) -ملت:دین مریخ در طالع مشتری در سابع مولود بد اعتقاد و بد ملت باشد(50) -صاحب حدس:دارای ذکاوت،دانا و هوشیار اگر دلیل در دوازدهم افتد نام چون غیاث و امثال این بود و این صاحب حدس را بغایت افتد و هر که حدس ناقص دارد بزیادت از این متنبه نشود(65) -شخص:جسم فربه و بزرگ شخص باشد اما ناقص عقل بود و کارها کند که مردم بر وی انکار کنند (74) -بر قلب:برعکس اگر زحل و آفتاب منحوستر از قمر و زهره بود پدر پیش میرد و اگر بر قلب بود،بر قلب(135) -به اوقات:غالبا هر عملی که کند او را به تعارف و سعایت برنجانند و به اوقات بر زن و فرزند خشم گیرد(219) -مکروهناک:ناخوشایند،نامبارک و رسیدن عوارض مکروهناک و ناتوانیهای نامحمود مرنیکان را و خدای پرستان را (382) -مرده:ساکن زهره در طالع دلیل کند برگشادن کارها که مرده بود(357) -شدن:تلف شدن و اگر سفر کند به سبب عشق مالش بشود(358) -محال:نابجا کاری کند محال که آشکارا شود(357) -گرانآواز:کسی که صوت خشن دارد گرد روی بود و بزرگ سر و گرانآواز معتدل قامت(22) -توسط کردن:قاصد فرستادن از سفر حذر کند و توسط بکند با رسولان و سگان و کودکان(361) اگرچه کتاب جوامع احکام النجوم کتابی است به نثر مرسل اما بعضی از لغات عربی خاص هم در آن به کار رفته است."