Abstract:
کمک به رشد ابعاد گوناگون هویت دانش آموزان، از جمله هویت فردی، هویت اجتماعی و هویت دینی از رسالت های محوری امور تربیتی یا پرورشی است. در سندهای اخیر وزارت آموزش و پرورش که حاصل بازاندیشی ها و طرح های تحولی دهه اخیر است به کرات و در بندهای مهم روی واژه «هویت» تاکید شده است. بنابراین حوزه ای از پژوهش های کاربردی می تواند به توصیف و پایش وضعیت ابعاد هویت دانش آموزان و همچنین تبیین و توصیف رابطه بین فعالیت های گوناگون حوزه تعلیم و تربیت و ابعاد هویتی دانش آموزان مربوط باشد. در همین راستا پژوهش حاضر برای بررسی رابطه بین فعالیت های پرورشی مدارس استان خراسان شمالی و ابعاد هویت فردی دانش آموزان طراحی و اجرا شده است. نمونه آماری این پژوهش شامل 24 مدرسه بود که به شیوه تصادفی، مرحله ای انتخاب شدند. در بین این 24 مدرسه سهم متغیرهای جنسیت (دختر و پسر)، منطقه (روستایی و شهری) و مقطع (راهنمایی و دبیرستان) برابر بود. در هر مدرسه از بین کلاس های سوم، یک کلاس به عنوان خوشه انتخاب شد که در مجموع حدود 540 دانش آموز استان را شامل می شدند. به هر یک از این دانش آموزان چند پرسشنامه داده شد. پرسشنامه های مربوط به ابعاد هویت (فردی، اجتماعی و دینی). به مربیان پرورشی مدارس مذکور نیز پرسشنامه ای در جهت ارزیابی میزان فعالیت مدرسه در سال تحصیلی 89-90 ارائه شد. یافته های پژوهش در وهله اول نشان داد که دانش آموازن از بعد هویت فردی از وضعیت مطلوبی برخوردارند؛ اما در بعد هویت اجتماعی و دینی اگرچه میانگین نمره آنها بالاتر از متوسط بود اما با وضعیت مطلوب فاصله داشت. به گزارش مربیان پرورشی، سطح فعالیت پرورشی 34% مدارس بالاست و حدود همین مقدار در حد متوسط و پایین است؛ که نمی تواند خیلی مطلوب ارزیابی شود. در این میان، مدارس دخترانه از پسرانه، و مدارس شهری از روستایی عملکرد بهتری دارند. در رابطه با محور اصلی این پژوهش، تحلیل داده ها نشان داد که در حالت کلی، بین میزان فعالیت پرورشی مدرسه و سه بعد هویتی فردی، اجتماعی، و دینی، تنها بین فعالیت های پرورشی و هویت اجتماعی رابطه مثبت معنادار مشاهده شد و در دو مورد دیگر رابطه معناداری مشاهده نشد. بررسی همین رابطه به تفکیک متغیرها نشان داد که از مجموع24 رابطه، در 19 مورد رابطه معنادار مشاهده نشد، 3 مورد رابطه منفی را نشان داد و تنها در 2 مورد رابطه مثبت مشاهده شد. و این می تواند به معنای آن باشد که فعالیت های پرورشی سهم به سزایی در شکل گیری ابعاد هویتی دانش آموزان نداشته اند.توجه و نظارت بیشتر به مدارس پسرانه و روستایی از جمله پیشنهادهای پایانی این پژوهش است
In recent documents issued by the Ministry of Education، the word "Identity" has been frequently repeated and underlined. One of the main missions of the talent identification activities of schools is to foster different dimensions of identity such as personal identity، social identity and religious identity. In this regard، this research is designed to identify whether there is any meaningful relationship between talent identification activities and identity dimensions (personal، social and religious). 24 schools housing 540 (male and female، rural and urban، guidance- and high-school) students were selected as the statistical sample through stage sampling method. In each school، two kinds of questionnaire were applied. One of them was also answered by talent identification teachers to assess the activities of the schools in the school year 2010-2011. The results showed that the students' scores for personal identity were high. Although their scores for social as well as religious identity were over average، they were not satisfactory. As reported by talent identification teachers، the activity level of 34% schools was high، 34% medium and 31% low. Among them، girls' schools were better than boy's، and urban schools outperformed rural ones. In regard of the main pivot of this research، the results showed that there is generally a positive meaningful relationship between talent identification activities of schools and social identity of the students while there is no relationship between these activities and the other two dimensions. Analysis of the results after the detachment of variables showed that there was no meaningful relationship in 19 cases، negative relationship in three cases and positive relationship only in two cases of the total 24 cases. These results may lead to this conclusion that talent identification activities have no important role in the formation of identity dimensions of students.
Machine summary:
"در همین راستا پژوهش حاضر برای بررسی رابطه بین فعالیتهای پرورشی مدارس استان خراسان شمالی و ابعاد هویت فردی دانشآموزان طراحی و اجرا شده است.
برای نمونه در جامعترین سند تعلیم و تربیت کشور یعنی«فلسفه تربیت در جمهوری اسلامی ایران چهارچوب نظری راهنمای ساماندهی و هدایت انواع تربیت»که ویرایش دهم آن به سرپرستی صادقزاده قمصری(1387)به شورای عالی انقلاب فرهنگی جهت تصویب نهایی تحویل شده است،در ذیل تعریف«تربیت»آمده است: تربیت عبارت است از جریان زمینهساز،هدایت افراد جامعه به سوی تکوین و تعالی پیوسته هویت خویش برای شکوفایی فطرت و رشد همهجانبه و متعادل استعدادهای خدادادی در مسیر قرب الی الله؛طی این جریان،متربیان با کسب شایستگیهای لازم جهت درک موقعیت خود در مراتب متعالی و عمل برای بهبود مداوم آن،براساس ایمان(انتخاب و التزام آگاهانه نظام معیار) آماده تحقق مراتب حیات طیبه در همه ابعاد میشوند(ص 80).
اما بررسی همین رابطه،به تفکیک متغیرها که در جدول 3 نشان داده شده است،حاکی از آن است که در 6 مورد رابطه معنادار دیده نمیشود و در 2 مورد نیز این رابطه جهت معکوس و منفی دارد!یعنی در دبیرستانهای دخترانه شهری و همچنین در مدارس راهنمایی دخترانه شهری،هرچه میزان فعالیتهای پرورشی بالاتر بوده است،نمره وضعیت هویت فردی پایینتر بوده است.
اگر وظیفه مربیان پرورشی صرفا چسباندن پوستر،بخشنامهها،اطلاعیهها و برگزاری مسابقات و از همه مهمتر ارائه گزارشهای پیدرپی و بعضا اغراقآمیز از فعالیتهای پرورشی مدرسه باشد،بدون آنکه رابطه عمیق انسانی و اخلاقی بین او و دانشآموزان شکل گرفته باشد،قطعا معاونت پرورشی از رسالت و اهداف خود دور مانده است و تکیه برگزارشهای مکتوب راه مطمئنی برای شناخت و درک میزان کارایی و اثربخشی این بخش از نظام تعلیم و تربیت نخواهد بود."