Abstract:
در مکتب اسلام تکالیف به قدر توانایی انسانها تعریف شده است و این اصل کلی بر تمام احکام اسلامی حکومت دارد. این تحقیق جریان این اصل مهم دینی را در نهضت عاشورا بررسی کرده و نشان داده است که این مهم، در قیام عاشورا مورد توجه امام حسین× بوده و آن حضرت با ارزیابی دقیق شرایط اجتماعی وتوانایی خود، برای دستیابی به اهداف تعریف شده، اقدام به قیام نموده است. در این عرصه، ابتدا دو دیدگاه متفاوت دراین باره مطرح شده و به اختصار شرایط فرهنگی و اجتماعی جهان اسلام و رسالت امام حسین× در آن شرایط مورد بحث قرارگرفته است. سپس اهداف نهضت عاشورا و تواناییها و عناصر اصلی قدرت امام حسین× برای دستیابی به اهداف مطرح شده است.
Machine summary:
"آیا این اصل مهم دینی در نهضت عاشورا مورد توجه بوده و امام حسین× با ارزیابی شرایط و توانایی خود اقدام به قیام نموده یا فراتر از توانایی خود عمل کرده است؟ توضیح مطلب اینکه امام حسین× در انگیزة قیام خود، به انحرافات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعة اسلامی اشاره میکند و خود را در برابر اسلام و مسلمانان و اصلاح امور، مسئول میداند.
اما مورخان و محققان شیعه که نهضت عاشورا را قیامی برای احیای ارزشهای اسلامی میدانند(4)، معتقدند شرایط جامعة اسلامی در سال61 هجری، چنین قیامی را اقتضا میکرده و مطابق احکام عمومی اسلام، قیام بر ضد امویان ضرورت داشته و به عنوان یک تکلیف شرعی بر همگان واجب بوده و امام حسین× در ارزیابی شرایط اجتماعی و توانایی خود برای تغییر وضعیت و دستیابی به اهداف تعریف شده موفق بوده است.
سخنان و نامههای امام حسین× که دربارة انگیزة نهضت عاشورا نقل شده، بیانگر این است که قیام حضرت با هدف امر به معروف و نهی از منکر، مبارزه با بدعت، مبارزه با ستمگران و اصلاح جامعه بر اساس دین بوده است.
امام حسین× با تبیین نظر شرایط فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جهان اسلام، هدف از قیام خود را امر به معروف و نهی از منکر معرفی کرده است.
بنابراین، امام حسین× موقعیت ممتازی از نظر خانوادگی در بین مسلمانان داشت و با توجه به ویژگیهای شخصیتی که برگرفته از دامنهای پاک و آموزههای تربیتی مکتب وحی بود، این توان را در خود میدید که در مقابل امویان بایستد و امر به معروف و نهی از منکر کند."