Abstract:
در این نوشتار روایات رجعت _ که در کتاب بحار الانوار جمع آوری شده است _ برحسب دلالت به چند گروه تقسیم شده اند و از میان 160 روایتی که مرحوم مجلسی نقل کرده است، بیش از پنجاه روایت با حذف مضمون های تکراری انتخاب شده است و با توجه به این که بیشتر آنها از کتاب مختصر بصائر الدرجات نقل شده اند که نگاشته قرن نهم هجری است و با اصل کتاب البصائر چند قرن فاصله دارد _ سند آنها بررسی شده است. نتیجه بررسی نشان می دهد که تعدادی از این احادیث در کتاب های معتبری مثل الکافی و من لایحضره الفقیه هم با سندهای استوار یافت می شود. فراوانی بقیه نشان می دهد که با تواتر اجمالی می توان اصل وقوع رجعت را اثبات نمود؛ گر چه سخن قاطعی در باره جزئیات رجعت نمی توان بیان کرد. در پایان، ضمن اشاره به کتاب مختصر البصائر در جدولی که ترسیم شده است، نام راویان احادیث رجعت آمده است. ویژگی و کثرت آنها احتمال تبانی بر نقل احادیث غیر واقعی را از بین می برد.
Machine summary:
راست‌نمایی احادیث رجعت اصغر هادوی کاشانی 1 مرضیه رضوی* 2 چکیده در این نوشتار روایات رجعت _ که در کتاب بحار الانوار جمع‌آوری شده است _ برحسب دلالت به چند گروه تقسیم شده‌اند و از میان 160 روایتی که مرحوم مجلسی نقل کرده است، بیش از پنجاه روایت با حذف مضمون‌های تکراری انتخاب شده است و با توجه به این که بیشتر آنها از کتاب مختصر بصائر الدرجات نقل شده‌اند _ که نگاشته قرن نهم هجری است و با اصل کتاب البصائر چند قرن فاصله دارد _ سند آنها بررسی شده است.
1 علامه مجلسی بیش از پنجاه تن از عالمان شیعه را نام می‌برد که اصل رجعت را پذیرفته و روایات مربوط به آن را در کتب خویش آورده‌اند: حسن بن صفار (م 290ق)، علی بن ابراهیم قمی (استاد شیخ کلینی)، ثقه الاسلام کلینی (م 328ق)، محمد بن مسعود عیاشی، کشی، شیخ صدوق (م 381ق)، شیخ مفید (م ۴13ق)، سید مرتضی (م ۴3۶ق)، ابوالفتح کراجکی (م ۴۴9ق)، ابوالعباس احمد بن عباس نجاشی (م ۴۵0ق)، شیخ طوسی (م ۴۶0ق)، سید رضی الدین بن طاووس (م ۴۶۴ق) و ...
در این نوشتار بخشی از روایات رجعت مورد بررسی سندی قرار گرفته‌اند: روایات مرحوم مجلسی در بحارالانوار در جلد 53، حدود 1۶0 روایت نقل کرده است، 4 اما سند کتاب سلیم بن قیس، ج2، ص۵۶2.
1 در پاسخ به سؤال دوم و سوم باید گفت که مرحوم مجلسی در بحار الانوار حدود دویست روایت در باره رجعت نقل کرده است که با حذف مضامین تکراری نزدیک به صد حدیث آن انتخاب شده که بخشی از آن در این مقاله آمده است و در میان آنها احادیث معتبر هم وجود دارد.
(
, 
, 
)
