Abstract:
رودباری از گویش های ایرانی جنوب غربی است که در جنوب استان کرمان در شهرستان های رودبار، کهنوج، منوجان، قلعه گنج، جیرفت، عنبرآباد و همچنین برخی از مناطق استان هرمزگان رایج است و گونه های مختلفی دارد. در این مقاله به معرفی وندهای فعال گونه کهنوجی و توصیف و طبقه بندی آنها در دو زیرگروه اشتقاقی و تصریفی، به مقایسه آنها با زبان فارسی معیار پرداخته ایم. براساس داده های این پژوهش، هرچند بسیاری از وندهای کهنوجی با زبان فارسی رسمی مشترک است، با این حال، برخی از وندهای این گویش یا در زبان فارسی وجود ندارند و یا از بین رفته اند. بنابراین ریشه آنها را باید در زبان فارسی دری یا میانه دنبال کرد. از آنجا که تاکنون تحقیق مستقلی در زمینه معرفی وندهای این گویش صورت نگرفته است، توصیف و شناسایی آنها می تواند امکانات این گویش را در حوزه واژه سازی، بیش از پیش برای پژوهشگران علاقه مند مشخص سازد.
Roodbari is one of the Southwestern Iranian dialects consisting of different variants which are spoken in Roodbar، Kahnooj، Manoojan، Ghal’e- Ganj، Jiroft، Anbarabad، and some districts of Hormozgan province. This article studies the active affixes of Kahnooji variant through dividing them into two subvariants of derivational and inflectional، and comparing them to standard Persian. The findings of this research indicate that although many affixes of Kahnooji can be found in Persian، a small number of them either never existed or no longer exist in Persian. Concerning the latter، the origins of the affixes should be sought in Farsi Dari or Middle Persian and the present paper might be a good source for such researches.
Machine summary:
در بررسي حاضر علاوه بر معرفي برخي وندها که در پژوهش هاي پيشـين بـه آنها اشاره اي نشده است ، وندهاي فعال و زاياي گويش کهنوجي ، اعم از وندهاي خـاص يـا مشترک ، مورد طبقه بندي و توصيف قرار گرفته اند و با تقسيم بنـدي ونـدهاي تصـريفي و اشتقاقي به دو گروه فعلي و اسمي ، به ساخت معنايي واژه هاي مشتق نيز توجه شده اسـت ؛ بخصوص به معاني متفاوتي که ممکن است يک وند اشتقاقي به پايه هـاي مختلـف بدهـد.
در ايـن صـورت ، بـا ميـانجي y همراه است : معادل فارسي وجه امري / التزامي مادٔە مضارع مصدر بياورند bi-yaren ar yavorden بياييد bi-yayn a yæhten بيامرز bi-y-amorz amorz amorziden ٣-١-٢- وند استمرار /-æ/ پيشوند استمراري است و در ساخت هاي مضارع اخباري ، ماضي استمراري و ماضـي نقلي استمراري به کار مي رود: مي دوشم æ-dueš-om duešten جارو مي کنم æ-moš-om mošten مي روم æ-r-æm routen مي گذاشتم æ-hešt-om hešten مي خواستم vasten/xæsten æ-v/xast-om مي نشسته ام æ-nešt-ohom nešten مي پاشيده اي æ-čikænt-enen čikænden ٣-١-٣- وند نفي ظاهرا صورت اصلي و عمومي اين وند /-næ/ است که در برخي بافت هاي آوايي به صورت [-ne] نيز ظاهر مي شود: نديده اند næ-dis-šonen disten ترشح نکرده است tæræmziden næ-tæræmzide نگذاشته بودند næ-heš-šonær hešten نترسند ne-ters-en tersiden ٣-٢- پسوندهاي تصريفي فعلي ٣-٢-١- وندهاي ماضي ساز پسوندهاي ماضي ساز در گويش کهنوجي عبارت اند از /id-ad, -t, -d, -/، که بنـابر وجـه و زمان فعل ، تحولاتي مي پذيرند.
(
, 
, 
)
