Abstract:
افزایش شدید جمعیت شهری در جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه در طی دهههای اخیر باعث به وجود آمدن پدیده نخست شهری در آنها شده است. کشور ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه، در طی دهههای اخیر به ویژه از سال 1345 به بعد از روند متعادل خود خارج و افزایش شدید جمعیت شهری در نقاط معدودی از آن مشاهده میشود. این مطالعه به بررسی سلسله مراتب شهری و تعیین نخست شهری در استان کرمانشاه طی سالهای 1355 تا 1385 می پردازد. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از دادههای سرشماری سالهای 1355 تا 1385 بوده است. نتایج تحقیق نشان میدهد شهر کرمانشاه به عنوان اولین شهر در این سلسله مراتب از شهر دوم (اسلام آباد غرب) تقریبا 9.5 برابر بزرگتر بوده است و این نسبت در سال 1385 به 8.8 برابر رسیده است. شهرهای قصرشیرین و سرپل ذهاب که در سرشماری سال 1355 در ردههای سوم و پنجم قرار داشته بودند در سرشماری سال 1365 به دلیل جنگ تحمیلی خالی از سکنه بودهاند. در مجموع سلسله مراتب شهری در استان کرمانشاه دارای ساختاری کاملا نامتعادل است و شهر کرمانشاه به عنوان نخستین شهر در شبکه شهری استان خودنمایی میکند و این مهم بر اساس فرمولهای گوناگون بررسی نخست شهری به اثبات رسیده است. با تقویت شهرهای کوچک و میانی میتوان تا حدودی این شبکه کاملا نامتعادل را بهبود بخشید.
The rapid population increase has led to the formation of urban primacy in many developing countries. Iran as developing world has experienced an unbalanced growth which is resulted from the increasing level of rural-urban migration especially from 1966. This study tries to investigate the urban network of Kermanshah province from 1976 to 2006. The methodology of the research is based on descriptive and analytical models by using different techniques such rank-size and class difference limit. The results revealed that the city of Kermanshah as the primate city is almost 9.5 times larger than the second city Islamabad-Gharb. Such proportion however decreased to 8.8 in 2006 but still the province has a disordered urban network. The cities of Ghasr-shirin and Sarpolzahaab which placed in third and fourth rank lost their inhabitants in 1996 due to the war. In general the hierarchical level of the province urban places is quite unbalanced and Kermanshah city dominated the whole city system of the province. The research concluded that many of small and intermediate cities should strengthen to balance the urban network of Kermanshah province.
Machine summary:
"954 1 مأخذ: محاسبات نگارندگان بر اساس اطلاعات مستخرج از سرشماری سال 1385 نمودار شماره 1: توزیع لگاریتمی رتبه- اندازه شهرهای بالای پنج هزار نفر استان کرمانشاه نمودار شماره 2: توزیع نرمال رتبه اندازه شهرهای بالای پنج هزار نفر استان کرمانشاه جدول شماره 11: اندازه واقعی و تئوری رتبه- اندازه شهرهای استان کرمانشاه(1385) اسم شهر مرتبه تعداد جمعیت واقعی تعداد جمعیت در ارتباط با تئوری رتبه- اندازه میزان اختلاف کرمانشاه 1 794863 794863 0 اسلام آباد غرب 2 89904 397461 388557- هرسین 3 51636 264955 213319- کنگاور 4 48978 198716 149738- سنقر 5 43653 158973 115350- جوانرود 6 43492 132478 88986- سرپل ذهاب 7 34669 113552 78883- صحنه 8 34462 99358 64896- پاوه 9 20068 88319 68251- گیلانغرب 10 19493 79487 59994- روانسر 11 16546 72261 55715- قصرشیرین 12 15817 66239 50422- کرند غرب 13 7972 61144 60372- تازه آباد 14 7818 56776 48958- گهواره 15 4918 52991 48073- کوزران 16 3762 49679 45917- نودشه 17 3605 46757 43152- سرمست 18 2447 44160 41713- بیستون 19 2095 41835 39740- باینگان 20 1788 39744 37956- نوسود 21 1617 37851 36198- حمیل 22 1344 36131 34787- سطر 23 1291 34560 33269- رباط 24 1008 33120 32110- ازگله 25 1007 31795 30788- میان راهان 26 531 30572 30041- هلشی 27 457 29440 28983- سومار 28 78 28388 28310- مأخذ: محاسبات نگارندگان بر اساس اطلاعات مستخرج از سرشماری سال 1385 11 - یافتههای تحقیق بررسی سلسله مراتب شهری استان کرمانشاه در طی سالهای 1355 تا 1385 نشان میدهد که در این استان نیز به مانند بیشتر استانهای کشور و در یک حالت کلی تر به مانند کل کشور دارای شبکه شهری ناهمگون و نامتعادلی است.
- شهر کرمانشاه ساختاری ناهمگون را به سلسله مراتب شهری استان تحمیل نموده است - جنگ تحمیلی در ساختار نامتعادل استان تأثیر بسزایی داشته است و بیشترین تغییر جایگاه شهرها را در این دوره میتوان مشاهده کرد (جدول شماره 2) - بیشتر شهرهای شبکه شهری استان کوچک هستند و همین مسأله باعث کمبود خدمات در این شهرها شده و جمعیت آنها به مرور زمان به مرکز استان که تمامی امکانات را در خود جذب نموده مهاجرت میکنند."