Abstract:
در ساختار شهر تهران در طول تاریخ، بدون شک روددرههای هفتگانه شهر مهمترین مولفه طبیعی به شمار میروند؛ مولفههایی که امروز دیگر نقشی در معادلات شهری تهران بر عهده ندارند. با وجود اینکه روددرهها به عنوان یکی از عناصر مهم ساختار اکولوژیکی شهرها نقش بسزایی در ایجاد رابطه متعادل بین فضای شهر با طبیعت ایفا میکنند، در طرحهای جامع شهر تهران به عنوان جزیی مهم از ساختار شهر تهران دیده نشدهاند. همچنین علیرغم اینکه در آخرین طرح جامع، تا حد زیادی به ظرفیت روددرهها اشاره شده اما در برنامه ساماندهی مربوط به آنها چگونگی انجام کار به درستی مشخص نشده است. مقاله حاضر با بررسی جایگاه روددرههای تهران در اسناد شهری و اقدامات صورتگرفته در رابطه با نمونه موردی روددره فرحزاد به امکانات، فرصتها، محدودیتها، تهدیدات و راهبردهایی به عنوان پیشنهادهای اولیه برای برنامهریزی و احیای محیط طبیعی روددرهها با هدف ارتقای کیفیت زندگی میپردازد. این نوشتار بر توجه به این دو نکته اساسی تاکید میکند : 1) ظرفیت طبیعی روددرهها شامل فضاهای سبز و جریان آب و 2) ابعاد انسانی و ایجاد محور پیاده متصل به شهر در روددرهها. با توجه همزمان به این دو نکته و ترکیب ظرفیت طبیعی روددرهها با نیازهای انسانی میتوان انتظار داشت که ساماندهی روددرهها به نتایج مطلوبی ختم شود.
Machine summary:
"طرح جامع مصوب 1386 شماره و عنوان اصلی شماره و عنوان فرعی راهبردهای توسعه شهر تهران 13ـ2 : احیاء و حفاظت از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی شهر تهران 2ـ13ـ2 : حفاظت و ساماندهی جریانهای طبیعی آب (مسیلها، رودهای فصلی و آبراهههای مهم) در محدوده شهر و ایجاد فضاهای تفریحی جذاب و با طراوت در حاشیه جریانهای سطحی آب شهر 15ـ2 : توسعه فضاهای سبز، عمومی، تفرجگاهی و گردشگری 3ـ15ـ2 : ساماندهی رودخانهها و مسیلها به ویژه رودخانه کن به عنوان یک محور سبز شمالی- جنوبی شهری و گردشگری با مداخله هماهنگ و یکپارچه برنامههای موضوعی 2ـ14 : ساماندهی محورهای اصلی شهر - برنامههای موضعی 1ـ4 : ساماندهی کوهساران 1ـ1ـ4 : پروژههای ساماندهی کوهسار شمالی و روددرههای البرز (درکه، اوین، فرحزاد و ...
) 2ـ4 : ساماندهی رودخانه و مسیل کن - جایگاه روددرهها در برنامههای ساماندهی برنامه ساماندهی مربوط به روددرههای شهر تهران در طرح جامع تهران مصوب 1386، در دو بخش مورد اشاره قرار گرفته است : 1) شامل چهار روددره دربند، درکه، دارآباد و فرحزاد است که در بخش مربوط به "برنامه ساماندهی محورها و مراکز شهری" و 2) شامل روددره کن است که در "برنامه ساماندهی پهنههای تفرج و گردشگری" به آن پرداخته شده است (جدول2)."