Abstract:
عمل حقوقی و واقعه حقوقی در حقوق ایران منابع انحصاری تعهد به شمار میآیند و از آنجا که تعهد در حقوق ایران نقش اساسی را در باب مسئولیت مدنی و سایر ابواب حقوقی ایفا میکند لذا تعریف دقیق از منابع تعهد که همان عمل حقوقی و واقعه حقوقی است از اهمیت بهسزایی برخوردار است. در تعریف عمل حقوقی و واقعه حقوقی نظرات مختلفی ارائه شده است و هر یک از حقوقدانان داخلی و خارجی بهگونهای تقریبا مشابه به تعریف این دو عنصر پرداختهاند. در نقد حاضر ضمن بررسی و تحلیل تعاریف ارائه شده، در پایان یک تعریف پیشنهادی منجز نیز ارائه میگردد.
Machine summary:
"تعاریف ارائهشده از واقعة حقوقی و تحلیل آنها واقعة حقوقی از دیدگاه برخی از حقوقدانان عبارت از: «دستهای از وقایع است که آثار حقوقی آن نتیجة ارادة شخص نیست و به حکم قانون بهوجود میآید، اعم از اینکه ایجاد واقعه ارادی باشد - مهدی شهیدی، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران، انتشارات مجد، 1388: 45.
ایراداتی که به نظر میرسد در این تعریف وجود دارد عبارتاند از: اولا در تعریف آمدهاست که اثر واقعه حقوقی به حکم قانون به وجود میآید و تابع ارادة شخص نیست که این یک نقص اساسی در تعریف یادشده است چرا که بسیاری از وقایع حقوقی وجود دارند که آثار آن تابع اراده و مطابق خواست خود فرد است هرچند که قانون نیز ضمانت اجرایی لازم برای آن مشخص کرده و آثار آن را بر فرد تحمیل میکند ولی این آثار در عین حال تابع اراده و خواست خود فرد است و حتی شاید اگر قانون هم آثار را بر فرد تحمیل نکند خود فرد بهطور ارادی خواستار قبول و انجام آثار آن باشد.
و با در نظر گرفتن این وجه تمایز و عناصر دیگر، تعریف سازگارتر با اصول و موازین حقوقی، میتواند بدین شرح باشد: «عمل حقوقی یک ماهیت اعتباری حقوقی است که با ابراز ارادة انسان در عالم اعتبار واقع میشود و قانون آثار حقوقی دلخواه را برای آن بار میکند»."