Abstract:
پژوهش حاضر به بررسی برخی فرآیندهای واجی مانند درج، انسدادیشدگی و سایشیشدگی در 15 گونهی زبانی استان کرمان از جمله بافت، بردسیر، بم، جیرفت، رابر، رفسنجان، رودبار جنوب، زرند، سیرجان، شهربابک، کرمان، کهنوج، گلباف، گوغر و میمند بر اساس نظریهی زایشی پرداختهاست.برخی از نتایج حاصل عبارتند از: 1- بعد از حذف همخوان سایش چاکنایی پایانی /h/، اگر واژهی بعدی با واکه آغاز شود، یکی از غلتهای [j] یا [w] درج میشود که نوع غلت در جایگاه میان دو واکه، به مشخصههای واکهی افزوده شده یعنی واکه دوم بستگی دارد. 2- در گونههای زبانی استان کرمان همخوان انسداد چاکنایی [?] در ابتدای واژه برای ترمیم ساخت هجا درج میشود تا واژه با واکه شروع نشود. توزیع این همخوان در گونههای زبانی مذکور ناقص است ، به طوری که در موضع میانی و پایانی واژهها دیده نمیشود. 3- در برخی از گونههای کرمانی همخوان پیوسته، ملازی و واکدار [R] جایگزین جفت انسدادی خود /G/ در فارسی معیار در پایان واژه یا هجا میشود، به طوری که نوعی فرایند سایشیشدگی محسوب میشود.
The chief concern of this research is to analyze a number of phonological processes such as “ insertion, stopping, and
spirantization” in 15 language varieties of Kerman Province such as Baft, Bardsir, Bam, Rabor, Rafsanjan, South Rudbar, Zarand, Sirjan, Shahrebabak, Kerman, Golbaf, Gougher and Meymand, based on generative phonology. Most of the mentioned varieties had written documents such as dictionary, poetical works and proverb. Also a number of articles and theses have been written about most of them, from which the required data for this research has been extracted. Additionally, if it required more data, the researchers have directly interviewed with two men and two women informants. Some of the most important results of this reaserch are mentioned here: 1. Deletion of the final glottal consonant /h/, and then, if the next morpheme starts with a vowel, one the glides [j] or [w] should be inserted which this insertion between two vowels depends on the features of the second vowel. 2. In language varieties of Kerman Province glottal stop // is inserted at the beginning of the words which start with a vowel. 3. In a
number of Kerman Language Varieties the continuant, uvular and voiced consonant / / is replaced with its stop pair [G] in Standard
Persian at the end of a word or syllable.
Machine summary:
* عاليه کرد زعفرانلو کامبوزيا † پريا رزم ديده ** چکيده پژوهش حاضر به بررسي برخي فرآيندهاي واجي مانند درج ، انسداديشدگي و سايشي شدگي در ١٥ گونه ي زباني استان کرمان از جمله بافت ، بردسير، بم ، جيرفت ، راُبر، رفسنجان ، رودبار جنوب ، زرند، سيرجان ، شهربابک ، کرمان ، کهنوج ، گلباف ، گوغِر و ميمند بر اساس نظريه ي زايشي پرداخته است .
برخي از نتايج حاصل عبارتند از: ١- بعد از حذف همخوان سايش چاکنايي پاياني /h/، اگر واژه ي بعدي با واکه آغاز شود، يکي از غلت هاي [j] يا [w] درج مي شود که نوع غلت در جايگاه ميان دو واکه ، به مشخصه هاي واکه ي افزوده شده يعني واکۀ دوم بستگي دارد.
در اين مقاله سعي شده است از ديدگاه زبان شناختي و در حوزه ي واج شناسي زايشي به فرآيندهاي مذکور در ١٥ گونه ي زباني کرماني در تناوب با فارسي معيار پرداخته و به سؤالات ذيل پاسخ داده شود: ١- از ميان فرآيندهاي مذکور در ١٥ گونه ي کرماني کدام يک از بسامد بيشتري برخوردار هستند؟ ٢- دامنه ي عملکرد فرآيندهاي مذکور در گونه هاي زباني استان کرمان در چه ساختي مشاهده مي شود؟ ٢.
در گونه هاي زباني استان کرمان ، همخوان هاي چاکنايي /h/ و // در جايگاه پاياني واژه يا پايانه ي هجا حذف شده و در برخي از واژه ها واکه ي قبل از آن ها کشيده مي شود که به اين پديده کشش جبراني مي گويند.