Abstract:
به دنبال وقوع حادثه 11 سپتامبر جرج بوش رئیس جمهور آمریکا از عبارت جنگ علیه ترور نام برد. در گذشته واژه جنگ به منازعه ای اطلاق می شد که دو وجه آن را دو دولت تشکیل می دادند؛ در حالی در جنگ علیه ترور، یک طرف منازعه، دولت نیست، بلکه یک بازیگر غیردولتی محسوب می شود. در آغاز، دلیل اطلاق این واژه برای افکار عمومی جهانیان خیلی روشن نبود، اما بعدها با حمله به افغانستان و عراق و همچنین برپا شدن بازداشتگاه گوآنتانامو و آغاز عملیات قتل هدفمند اعضای القاعده، جهانیان به علت اصلی این امر واقف شدند. حاکمیت حقوق بشردوستانه بین المللی یا حقوق جنگ بر اقدامات واکنشی دولت آمریکا در مبارزه با القاعده، از جمله عدم نظارت نهادهای حقوقی بین المللی بر بازداشت شدگان، استناد به دفاع مشروع پیش دستانه در حمله به نیروهای القاعده و حامیان آن در افغانستان و عراق، و در نهایت انجام قتل هدفمند را می توان مهم ترین دلایل اطلاق واژه جنگ، به مبارزه با تروریسم از سوی آمریکا دانست. اندیشمندان و صاحبنظران حقوق بین الملل تروریسم را پدیده ای ذاتا جنائی، و نه مخاصمه ای مسلحانه، تحت حاکمیت حقوق جنگ می دانند. در این مقاله ضمن بررسی یکی از وجوه چندگانه این پازل حقوقی، یعنی قتل هدف مند فرامرزی اعضای گروه های تروریستی، به بررسی آن از نگاه حقوق بین الملل حاکم بر این منازعه، اعم از حقوق بشر و حقوق بشردوستانه بین المللی یا حقوق جنگ پرداخته، در نهایت نسبت به مشروعیت ویا فقدان مشروعیت آن از نظر حقوق بین الملل اعلام نظر خواهد شد.
Machine summary:
"قتل در تمام شرایط اقدامی غیرقانونی تلقی می شود [١] «نیـل ملـزر» در کتاب خود تحت عنوان «قتل هدفمند درحقوق بین الملل » تعریـف زیـر را از قتـل هدفمنـد ارائه می دهد: «واژه قتل هدفمند معطوف است به استفاده از ابزار کشـنده، از روی قصـد و اراده قبلی و با تفکر برای قتل انفرادی افراد منتخب ، که در عمل مورد استناد حقوق بین الملل قرار گرفته ، و قربانیان پیش از هدفگیری، پای میز محاکمه کشیده نشدهاند [٢].
جدیترین این چالش ها آن اسـت کـه مـلاک مـورد نظـر آمریکـا برای اعلام یک منازعه به عنوان مخاصمه مسلحانه قانونی ، توسط سـایر کشـورها قابـل قبول نبوده، سیاست قتل هدفمند آمریکا از سوی سایر کشورها می تواند قتل عمد یا قتـل برنامه ریزی شـده سیاسـی تلقـی شـود [٥، ص١١-١٢].
در واکـنش بـه قتـل «هیـثم الیمنـی » در سـال ٢٠٠٥ در پاکستان با استفاده از هواپیماهـای بـدون سرنشـین توسـط سـازمان سـیا، سازمان عفو بین الملل اعلام داشت : «بر فـرض صـحت وقـایع رخ داده، ایـالات متحـده مرتکب قتل فراقانونی شده است و این اقدام، نقض حقوق بین المللی محسوب می شـود.
بـه عنـوان مثـال «سـین دی مـورفی » بـا انتشـار مقاله ای در نشریه «مطالعات حقوق بین الملل دانشکده جنگ دریایی آمریکا» بـر وجـود نگرانی دراین خصوص تأکید کرده ، اظهار می دارد: «با وجود فقدان توافق معنادار دولت پاکستان، اثبات حق دفاع از خود علیـه اهـداف القاعده در پاکستان به دلیل وقوع حملات ١١ سپتامبر مشکل خواهد بود؛ زیرا عناصـر «ضرورت » و «تناسب » مانع کاربرد زور یکجانبه علیه دولت ثالث که درگیر جنگ نیـز نبوده، خواهد شد» [٣١]."