Abstract:
جهان بینی دینی ، انسان دین مدار را انسانی مسئول می داند کـه بـا همـت عقـل و عنصـر اراده و اختیار از یک سو و چارچوب های دینی و وحیانی از سوی دیگر باید دست به انتخاب صحیح بزند و در هر حال ، در برابر انتخاب خود پاسخگوست . تاکید فراوان متون دینی و روایات معصومین (ع ) بر محاسبه اعمال و رفتارها از همین ویژگی مسئولیت داری انسان دین مدار نشئت می گیرد. اعلام ایمان نه تنها رافع مسئولیت نیست بلکه موجد مسئولیت است و باعث می شود فرد مـورد خطـاب الاهی قرار بگیرد. هر مسئولیتی ناشی از وظیفـه اسـت و از ایـن روی بـرای شـناخت مسـئولیت اجتماعی از نگاه دین ، باید به وظیفه دینی خویش واقف باشیم ؛ چه آنکه مسئولیت ، فرع آگاهی یـا امکان اطلاع از وظیفه است . در این مقاله ضمن بررسی دعای مکارم الاخلاق به تحلیل وظـایف اجتماعی انسان دین مدار از نگاه امام زین العابدین (ع ) پرداختـه و مهارت هـای تعامـل موفـق را از منظر الاهیات اجتماعی اسلام و با تاکید بر دعای مکارم الاخلاق ، بررسی می کنیم . یافته های این پژوهش به بازتعریف مسئولیت پذیری اجتماعی از منظر دیـن و زمینـه های ایجـاد آن و شـناخت مولفه های مسئولیت پذیری در چارچوب تربیت اسلامی ، کمک می کند. ایـن پـژوهش ، همچنـین آسیب شناسی مسئولیت پذیری را در الاهیات اجتماعی تعامل بررسی کرده و آفاتی را که در کمین روش مسئولانه و نیز فرد دین مدار در تعامل با اجتماع است تبیین می کنـد. در پایـان ، روش هـای تعامل مناسب و واکنش در برابر افراد مسئولیت گریز و رفتارهای غیرمسئولانه مـورد بحـث قـرار می گیرد.
Machine summary:
مسئولیت پذیری اجتماعی در دعای مکارم الاخلاق ١ احمد کریمی چکیده جهان بینی دینی ، انسان دین مدار را انسانی مسئول می داند کـه بـا همـت عقـل و عنصـر اراده و اختیار از یک سو و چارچوب های دینی و وحیانی از سوی دیگر باید دست به انتخاب صحیح بزند و در هر حال ، در برابر انتخاب خود پاسخگوست .
پاسخگویی ، خود ابعاد گوناگونی دارد که در اینجا به آن نمی پردازیم ، اما باید توجه داشت که پاسخگویی در برابر خداوند، آخرین مرحله پاسخگویی انسان دین مدار و بالتبع مسئول اسـت ، امـا تنها مرحله نیست ؛ نه فقط پاسخگویی در برابر خود انسانی و نفس لوامه و جامعه دینی نیز وجـود دارد، بلکه از آنجا که هر گونه رفتار آدمی در نظام خلقت ، کنش و عملی است که به حکم کریمه «فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره و من یعمل مثقال ذره شرا یره » (زلزال : ٧و٨) عکس العمل و تاوان خاص خود را دارد، می توان آثار وضعی اعمال و نیـز مکافـات اعمـال را نیـز جـزء و دنبالـه ای از منظومه بزرگ مسئولیت پذیری های اجتماعی انسان دین مدار دانست .
در ایـن مقاله بخشی از دعا که مستقیما با این بحث مرتبط است مورد توجه واقع شده ؛ شایان ذکر اسـت که نگاه تربیت دینی امام سجاد (ع ) به مسئله مسئولیت پذیری اجتمـاعی در دعاهـای دیگـری از زبور آل محمد (ص ) و نیز در رساله الحقوق آن حضرت قابل واکاوی است ؛ و پژوهش های وسیع و دقیق در این زمینه می تواند به تدوین منشور اجتماعی مسئولیت پذیری کمک کند.