Abstract:
نشانه شناسی یک فرصت تحلیلی برای ورود به جهان متن است تا به واسط‍ه دلالت های متنی آن، قدرت کشف و شناسایی مفاهیم موجود متنی ایجاد گردد. شعر دفاع مقدس یکی از مقوله های ادبیات است که مفاهیم نهادینه شده دین مبین اسلام را به صورت هیپوگرام های فرهنگی و ادبی در خود نمود داده است که می توان به کمک نشانه شناسی، آنها را تاویل کرد. برای تاویل این مفاهیم باید ابتدا زمینه های نهادینگی آنها را در مبانی باورمند فرهنگ دینی کاوش کرد؛ سپس به کمک دانش هرمنوتیک به تاویل و تحلیل نهایی آنها پرداخت.
این مقاله بنا دارد ضمن بررسی زمینه های نهادینگی فرهنگ شهادت در اندیشه های مذهبی، مضامین برجسته کارکردی آن را در شعر هشت سال دفاع مقدس واکاوی و استخراج نموده؛ سپس بر مبنای هیپوگرام فرهنگ شهادت، مفاهیم بدست آمده را معناشناسی نماید. لذا ابتدا، مضامین اعتقادی بنا به استنادات دینی موجود در فرهنگ اسلامی، مطرح و بعد ازآن، این مضامین مطابق با نمونه هایی از هیپوگرام های مفهومی ادبی شده در برخی از اشعار هشت سال دفاع مقدس، تحلیل می گردد.
Machine summary:
"»/}(انبیاء:67)این مفهوم در شعر دفاع مقدس،برای نمونه به صورتهیپوگرام‌های زیر جلوه‌گر است: الف)خرسندی از مرگ: برخی از رزمندگان دفاع مقدس از کشته شدن در راه خدا خرسند هستند؛یعنی رضایت خود را بسته به رضایت حق می‌دانند و تسلیم امر اویند: {Sاگر از مرگ خرسندید یاران#شهادت را کمر بندید یاران#شهیدانند یاران خمینی#به این یاران بپیوندید یارانS}(قاسمی،41381:ص 77) {Sگفتم که چرا دشمنت افکند به مرگ#گفت که چو دوست بود خرسند به مرگ#گفتم که وصیتی نداری؟خندید#یعین که همین بس است:لبخند به مرگS}(باقری و محمدی نیکو،1372:ص 238) این شعر از مشفق کاشانی: {Sبه یک کرامت آبی نگاه دوخته‌اید#کدام پنجره این‌گونه باز سوی خداست#میان معرکه لبخند می‌زنید به عشق#حماسه چون به غزل ختم می‌شود،زیباستS}(باقری و محمدی نیکو،1372:ص 99) ب)ریشخند کردن مرگ: رزمندگان دفاع مقدس،نه تنها از مرگ هراسی ندارند؛بلکه با وجوددلیری‌ها و بی‌باکی‌های جسورانۀ خود،مرگ را به سخره می‌گیرند؛در نتیجه،به جای اینکه آنها از مرگ بترسند،مرگ از ایشان ترسان و گریزان است: {Sکس چون تو طریق پاکبازی نگرفت#با زخم نشان سرفرازی نگرفتS} {Sزین پیش دلاورا کسی چون تو شگفت#حیثیت مرگ را به بازی نگرفتS}(باقری و محمدی نیکو،1372:ص 243) شبی که مهتاب از شرم می‌مرد و مرگ ازهراس مرگ...
هیپوگرام‌های این مفهوم در شعر دفاع مقدس برای نمونه به صورت‌هایزیر نقش گرفته‌اند: الف)لبیک به ندای حق: {Sگل‌واژۀ لبیک به لبها حک بود#از وسعت گامها زمین در شک بود#ای کاش در آن صبح ظفر می‌دیدی#خورشید به مشت عاشقان کوچک بودS}(قزوه،1369:ص 59) و این شعر از حسینی: {Sآنان که زبان عشق را می‌دانند#لب بسته سرود عاشقی می‌خوانند#با رفتنشان،ترنم آمدن است#خورشید غروب کرده را می‌مانندS}(باقری و محمدی نیکو،1372:ص 243) {Sصحرای خطر گام مرا می‌خواند#صهبای ظفر جام مرا می‌خواند#وقت خوش رفتن است،هان گوش کنید#از عرش کسی نام مرا می‌خواندS}(همان،ص 246) ب)اشتیاق دیدار شوق دیدار حق از عمده‌ترین مفاهیم در باور دینی است که موجباتاستقبال از شهادت را فراهم می‌آورد."
(
, 
, 
)
