چکیده:
ژئومورفوتوریسم یکی از بخش های نوین در علوم زمین مبتنی بر شناخت ژئومورفوسایت ها یا چشم اندازهای ویژه ی ژئومورفولوژی است که با تاکید بر تعیین لندفرم های ویژه و با ارزش گردشگری وارد ادبیات جغرافیایی و گردشگری شده است. این شاخه از گردشگری با ترکیب نمودن مواریث فرهنگی، تاریخی و اکولوژیکی پتانسیل هایی را در راستای برنامه ریزی گردشگری پایدار عرضه می کند. در این نوشتار تلاش شده است با استفاده از روش Pereira و بررسی های میدانی به ارزیابی قابلیت ژئومورفوسایت های جاده ای در بخش هایی از آزادراه قم– کاشان پرداخته شود در این روش با استناد به پیمایش میدانی، از مجموع دو عیار علمی و عیار مکمل، ارزش ژئومورفولوژیک سایت ها شناسایی می شود و ارزش مدیریتی از مجموع عیار محافظت و عیار استفاده بدست میآید و از جمع این دو عیار اصلی امتیاز نهایی ارزش ژئومورفوسایت مشخص می شود. نتایج تحقیق نشان داد از میان سایت های مورد بررسی، بالاترین امتیاز در بخش ژئومورفولوژی (82/7) متعلق به اشکال چین خورده ی ترشیاری و بالاترین امتیاز در بخش مدیریتی (37/7) متعلق به سایت تیغهها و شیب های واریزه ای متوالی است. با توجه به نتایج بدست آمده، برنامه ریزان می بایست توجه خود را به پایداری ژئومورفوسایت ها معطوف کنند چرا که به دلیل حساسیت بالای آن در تعامل با سیستم های انسانی، نیازمند برنامه ریزی جامعی در راستای مدیریت محیط می باشند.
خلاصه ماشینی:
در این نوشتار تلاش شده است با استفاده از روش پری یرا و بررسی های میدانی به ارزیابی قابلیت ژئومورفوسایت های جاده ای در بخش هایی از آزادراه قم – کاشان پرداخته شود در این روش با استناد به پیمایش میدانی ، از مجموع دو عیارعلمی و عیارمکمل ، ارزش ژئومورفولوژیک سایت ها شناسایی می شود و ارزش مدیریتی از مجموع عیار محافظت و عیار استفاده بدست می آید و از جمع این دو عیار اصلی امتیاز نهایی ارزش ژئومورفوسایت مشخص می شود.
هدف از طرح چنین مفاهیمی ، شناسایی لندفرم هایی است که دارای جایگاه و اهمیت ویژه در توصیف و درک تاریخ سطح زمین هستند (٢٠٠٧١٦٩,Nickolas and Zouros)، همچنین از ارزش های علمی ، اکولوژیکی ، فرهنگی ، زیبایی و اقتصادی به صورت توام برخوردارند و به منظور ادراک و بهره برداری گردشگری انسان مورد بهره برداری قرار می گیرند (٢٠٠٧١٥٩,Pereira et al).
در حال حاضر با توجه به اهمیت دیدگاه سوم یعنی از بعد ارزش های واقعی محیط طبیعی در برنامه ریزی پایدار، مطالعات متعددی به منظور ارزیابی کیفیت مواریث ژئومورفولوژیکی و جاذبه ها و قابلیت های گردشگری آنها صورت گرفته است (١٤٨ :٢٠٠٧ ,Reynard et al).
در کشور ایران نیز در حال حاضر تحقیقات مختلف و پراکنده ای در بخش هایی از کشور صورت گرفته است ؛ ارزیابی توانمندی اکوتوریستی مکان های ژئومورفیکی حوضه ی آبریز آسیاب خرابه در شمال غرب ایران به روش پرالونگ پرداخته شد و به این نتیجه به دست آمد که به دلیل ارزش بالای آسیاب خرابه و کم بودن ارزش سایر ژئومورفوسایت ها، این ژئومورفوسایت در خطر هجوم گردشگران قرار دارد و نیازمند برنامه ریزی و حفاظت بیشتر است (مختاری ، ١٣٨٩).