چکیده:
در آیاتی از قرآن کریم از محبت خداوند به آدمیان و محبت عدهای از آدمیان به خداوند سخن گفته شده است. ملاصدرا با تعریف محبت به «ابتهاج به امر موافق»، حقیقت آن را در خداوند میداند و بیان میکند که اطلاق محبت بر غیر خداوند مجازی است؛ همانگونه که اطلاق وجود بر غیر او به مجاز است. بنابراین هر ممکنی جهتی از جهات کمال خداوندی است و محبت خداوند به ذاتش، محبت به تمامی ممکنات است؛ اما ممکنات در قبول تجلی خداوند و حکایت کردن از ذات الهی از نظر قرب و بعد یا کثرت و قلت حجاب، متفاوت هستند و آدمی میتواند با ایمان و عمل صالح، حجاب را از قلبش مرتفع کند و دارای وجودی قویتر و بهتبع آن مورد محبت بیشتر از طرف خداوند واقع شود.
In some verses of the holy Quran we read something about the love of God in men and the love of a number of men in God. Mull Sadra has known the truth of love to lie in God by defining it as rejoicing by the favorable thing and says that its application to the creatures is metaphorical just in the way that application of existence to them is. Every created being is a shadow of Gods hierarchical perfection and، hence، His love to His Essence is love to all creatures. But the love in creatures depends on their acceptance of God’s manifestation or on their nearness to or distance from God، and so is their narration of the Essence of God. Man can with draw the veil up from his heart by faith and good deeds، and so can earn a more powerful existence and consequently be loved by God all the more. So the words used in Quran and in tradition (of the prophet) about the special love of God in some servants (i.e. in some men) denote revealing the veil from the servant´s heart.
خلاصه ماشینی:
"توضیح اینکه، اگر موجودی عالی - مانند خداوند - هنگام انجام فعل، توجه به سافل - مانند معلول خود - داشته باشد و آن را اراده کند، مستلزم این است که بهواسطه سافل به نوعی کمال دست یابد؛ زیرا در این صورت برای عالی، وجود سافل از عدم آن اولویت دارد و این نوعی استکمال است؛ درحالیکه از نظر عقلی، کامل شدن علت بهواسطه معلول محال است.
ملاصدرا با تأکید بر اینکه تمام موجودات محبوب خداوند هستند، چنین بیان میکند که بعضی موجودات مانند دنیا و آنچه در آن است، با عدم آمیختهاند و از این جهت مورد غضب خداوند هستند و از رحمت خاصه او بیبهرهاند؛ گرچه بنابر آیه کریمه «وسعت رحمته کل شیء» (اعراف، 156) رحمت عام الهی هر چیزی را دربر گرفته است 1 .
از نظر ملاصدرا ضعیف بودن در خلقت، مختص آدمی و کرامتی برای اوست و موجودات دیگر چنین ضعف خلقتی ندارند؛ زیرا هر موجودی حدی معین، مقامی معلوم و صورتی تام دارد؛ اما انسان بنابر آیه کریمه «هل أتی علی ملاصدر در مورد حقیقت معرفت از فضیل نقل میکند: پرواز قلب در علیین و جولانش در حجب قدرتی است که کسی آن را نمیداند، مگر اینکه گوشش از شنیدن باطل کر، چمشش از دیدن شهوات کور و زبانش از گفتار فضولات گنگ باشد؛ قیل: «من عرف الله کل لسانه و دهش عقله و دام تحیره» (همو، 1990، ج7، ص305)."