چکیده:
کنوانسیون CMR ناظر به حمل و نقل بینالمللی کالا از طریق جاده است. از موضوعات مهم و پرکاربرد حمل و نقل، مسئلۀ «راهنامه» است که بررسی احکام و مسائل مربوط به آن شایسته مینماید. این جستار درصدد بررسی ماهیت، ویژگیها، شرایط و آثار راهنامه است. با توجه به نتیجۀ این پژوهش، راهنامه که سندی است تجاری، دلیل بر مالکیت کالا نبوده، قابل توثیق و انتقال نیست و همچنین نقشی در تشکیل قرارداد حمل ندارد. البته از سویی راهنامه در مقام اثبات ارزش اماره داشته و از سوی دیگر در مواردی بر حق در اختیار گرفتن کالا و انتقال آن به مرسلالیه مؤثر است. همچنین باید توجه داشت که تنظیم راهنامه دارای دو دسته شرایط الزامی و اختیاری است که بسته به مورد از ضمانت اجراهای ویژه برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
با توجه به نتیجۀ این پژوهش ، راهنامه که سندی است تجاری ، دلیل بر مالکیت کالا نبوده ، قابل توثیق و انتقال نیســت و همچنین نقشی در تشکیل قرارداد حمل ندارد.
به این منظور ابتدا ماهیت و ویژگی های این سند بررسی شده (مبحث نخست )، سپس شرایط الزامی و اختیاری آن و در هر مورد، ضمانت اجرای تخلف از شرایط مزبور تبیین گردیده است (مبحث دوم ) و در نهایت دربارة آثار راهنامه از جهت اثباتی (اماره بودن ) و نیز تأثیر این سند بر حق در اختیار گرفتن کالا بحث خواهد شد (مبحث سوم ).
در ترجمۀ رسمی کنوانسیون که ضمیمۀ ماده واحدة الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانســیون می باشــد، اصطلاح Consignment note به بارنامه ترجمه شده اســت ، اما با توجه به ویژگی های متفــاوت راهنامه با بارنامۀ معمول که این ویژگی ها در بند دوم بررســی خواهد شد، استفاده از اصطلاح «راهنامه » مناسب تر به نظر می رسد.
با توجه به رواج راهنامه میان تجار و نیز شــرایط شکلی و تشریفاتی که برای صدور این سند در کنوانسیون CMR پیش بینی شده است ، راهنامه از اسناد تجاری محسوب می شود.