چکیده:
مبادلات فرهنگی ایران و آناتولی از دوره ی سلاجقه ی روم، نه تنها موجب رواج زبان و ادبیات فارسی و سایر پدیده های فرهنگی در آن سرزمین شد، بلکه در زمینه ی تاریخ نگاری نیز مورخان عثمانی در قرن نهم و دهم هجری، دنباله رو روش تاریخ نگاری ایرانی بوده اند.مورخان عثمانی در آغاز کار برای تدوین تواریخ آل عثمان، اخبار و روایات مربوط به اقوام ترک، به ویژه «قبایل قایی» را بیشتر، از منابع ایرانی به دست آوردند؛ در نتیجه، در شیوه ی تاریخ نگاری از منابع ایرانی تاثیر پذیرفتند.آنان به تقلید از سبک آثار تاریخی دوره ی ایلخانان و تیموریان، نظیر جامع التواریخ رشیدالدین فضل الله همدانی، جهانگشای جوینی و ظفرنامه ی یزدی که بیشتر در شرح تاریخ اقوام ترک و مغول نوشته شده است، به تالیف آثار تاریخی به زبان فارسی و ترکیب پرداخته اند. شیوه ی نقل روایات، کاربرد اشعار و مضامین ادبی، نگاه مذهبی و مشیت گرایانه به وقایع تاریخی، آوردن زمان وقوع اخبار و ذکر اطلاعات جغرافیایی و اجتماعی در کنار اخبار سیاسی، از جمله روش های الگوبرداری در تاریخ نویسی از سوی مورخان عثمانی است.در این مقاله، چگونگی تاثیرپذیری مورخان عثمانی در روش، بینش و سبک تاریخ نگاری، از جریان تاریخ نویسی ایرانی را در دوره ی مذکور با تاکید بر محتوای برخی منابع مهم، مورد بررسی قرار می دهیم تا نشان دهیم که مورخان عثمانی مانند سایر علما، تحت تاثیر تفکرات علمای ایران قرار داشتند.
خلاصه ماشینی:
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی تاریخ نگری و تاریخ نگاری دانشگاه الزهرا سال بیستم ، دورة جدید، شمارة ٦، پیاپی ٨٦، پاییز و زمستان ١٣٨٩ تأثیر تاریخ نگاری ایرانی دوره ی ایلخانان و تیموریان بر تاریخ نگاری عثمانی 1 ولی دین پرست تاریخ دریافت : ٩١/٩/٢١ تاریخ تصویب : ٩٢/٢/٧ چکیده مبادلات فرهنگی ایران و آناتولی از دوره ی سلاجقه ی روم ، نه تنهـا موجـب رواج زبان و ادبیات فارسی و سایر پدیده های فرهنگی در آن سرزمین شد، بلکه در زمینـه ی تـاریخ نگـاری نیـز مورخـان عثمـانی در قـرن نهـم و دهـم هجری، دنباله رو روش تاریخ نگاری ایرانـی بـوده انـد.
مورخان عثمـانی پـس از بتلیسـی، بـه دو دلیـل در تـاریخ نگـاری تحت تأثیر تاریخ نگاری دوره ی ایلخانان و تیموریان قرار گرفته اند؛ ابتدا اینکه آنان در تدوین تاریخ سلاطین عثمانی از هشت بهشت یا تواریخ منظوم فارسی اسـتفاده کـرده انـد کـه بهتـرین نمونـه ی آن تاج التواریخ خواجه سعدالدین افندی ٢ است .
به دو دلیل میتوان گفت نشری در روش و بینش تاریخ نگاری تحت تأثیر تـاریخ نگـاری ایرانـی قرار گرقته است ؛ ابتدا اینکه منبع اخبار را درباره ی اقوام ترک از جمله قبیله ی قایی از منابع فارسـی به دست آورده است که سبک ساده و روان کتاب وی این مطلب را نشان مـیدهـد، امـا مسـئله ایـن است که وی کمتر، منابع اخبار خود را نام برده است و دوم ، استفاده ی او از اشـعار، آیـات قـرآن و موضوعات متنوع اجتماعی و جغرافیایی مانند آثار تاریخی دوره ی ایلخانان است .