نقش تحلیل محتوا در فرآیند آموزش و طراحی کتاب های درسی مقاله

مقاله حاضر با هدف دست یافتن به تحلیل محتوای کتابهای درسی، از روش تحقیق کتابخانه ای استفاده کرده است . در این مقاله ، با تحلیل محتوای کتاب درسی، تعریف و مفاهیم آن ها، کاربرد و ابعاد آن ، و همچنین اصول و نظریه هایی که در زمینه طراحی کتاب های درسی از لحاظ متن ، تصویر و اشکال در منابع مختلف ارائه شده است را مورد ارزیابی و نقد قرار داده ایم . کتاب درسی از مهم ترین و در دسترس ترین رسانه های آموزشی میباشد که نقش ارزشمندی را در نظام تعلیم و تربیت ایفا میکند. بسیاری از پژوهش گران ، کتاب درسی را به عنوان یکی از رسانه های کارآمد و اثربخش آموزشی محسوب کرده اند که میتواند زمینه ی یادگیری و خودآموزی را برای فراگیران فراهم نماید. یکی از روش های پژوهشی که برای کتاب های درسی به کار میرود، تحلیل محتوا است . این امر میتواند به روشن شدن مسئله کمک کرده و نقاط قوت و ضعف احتمالی کتاب های درسی را برای اصلاح و تغییر احتمالی محتوا، متناسب با اهداف تعیین شده و اصول علمی پیشنهاد کرده و همچنین شیوة درست طراحی را در اختیار مدیران و برنامه ریزان و مولفان کتاب های درسی قرار دهد. در انتها و قسمت نتیجه گیری ، نتایج این مطالعه و این که چگونه تحلیل محتوا میتواند در طراحی هر چه بهتر و موثرتر کتاب های درسی نقش داشته باشد را به صورت موردی و در قالب پیشنهاداتی ارائه داده ایم . از جمله آنکه درج تصاویر یکی از موثرترین ابزار اثرگذاری در فرآیند طراحی و تولید کتب درسی می باشد.

This paper is the result of a content analysis of textbooks. The objective of this analysis is to identify the advantages of content analysis in designing textbooks. We used this method by collecting information and library research method and note-taking technique. This was in fact a critical content analysis which included text-book analysis، defining the concepts، their application and dimensions، and principals and theories that are usually used to design text-books. We critically reviewed how textbook texts، pictures and modes of referencing are organized. To indicate the importance of content analysis of textbooks، it is worth mentioning that text-books are indeed the most important and valuable educational tools that have important role in educational systems. Researchers consider text-books to be one of the most efficient and effective educational tools that can provide a highly appropriate condition for learners. Content analysis helped us to analyze and evaluate concepts، principles، attitudes، believes، and all textbook components scientifically and we were able to compare the results to the curriculum goals. We believe information we have provided here can give the administrators، designers and authors an opportunity to make any possible modification of the content of the textbooks in accordance with the predetermined goals and scientific principles. Some of the findings indicate that not only content analysis plays a role in streamlining the process of designing textbooks but also it helped us to realize that picture in textbooks continue to play an important role in learning process.

"در این مقاله ، با تحلیل محتوای کتاب درسی، تعریف و مفاهیم آن ها، کاربرد و ابعاد آن ، و همچنین اصول و نظریه هایی که در زمینۀ طراحی کتاب های درسی از لحاظ متن ، تصویر و اشکال در منابع مختلف ارائه شده است را مورد ارزیابی و نقد قرار داده ایم . مورد مطالعه قرار میگیرد و برخی از پرسش هایی که میتواند موضوع تحلیل محتوای کتاب های درسی در این بعد باشد به قرار زیر هستند:  حجم کتاب تا چه اندازه متناسب با ویژگیهای فراگیران میباشد؟  آیا جلد کتاب از استحکام لازم جهت استفاده در طول یک سال تحصیلی برخوردار است ؟  آیا بین متن و تصاویر تناسب لازم وجود دارد؟  اندازه و سایز کتاب ، نوشته ها و تصاویر تا چه اندازه با توجه به ویژگیهای سنی فراگیران طراحی شده است ؟ ب ) بعد محتوایی کتاب درسی: اصلیترین بعد تحلیل محتوای کتاب درسی است و بیشترین مطالعات انجام شده در زمینه تحلیل محتوای کتاب درسی نیز مربوط به این بعد میباشد. پینوشت ها 1 Altbach 2 content analysis 3 Krippendorff 4 Berelson 5 Nicholls & Nicholls 6 Kerlinge 7 Juan 8 Kondracki, Wellman & Amundson 9 Strijbos, Martens, Prins & Jochems 10 SerkanArik & Fatih 11 Keklik 12 Mestre, Tortosa, Samper & Nacher 13 Harrison 14 Owen & Dudley 15 Foster 16 Leaning & Catherin 17 Leshin, Pollock, Rigeluth 18 Hey, Linsey, Agogino & Wood 19 Misanchok 20 Cazhin 21 Morrison, Ross & Kemp 22 Pike, Barnes & Barron 23 Hortly 24 Levin 25 decoration 26 representation 27 organization 28 interpretation 29 transformation"