چکیده:
سوگواری دینی یا همان عزاداری و برگزاری آیـین هـای سـوگ بـرای بزرگـان دیـن و به ویژه سوگواری های درپیوند با محرم از مهم ترین عناصر شـکل دهنـدة هویـت شـیعی است . این موضوع چنان مهم است که شمار فراوانی از مطالعات شیعه پژوهان غربی تنها به سبب مواجهه آنان با این آیین ها بوده است . شکوه روزافزن آیین های عاشورایی نشان می دهـد کـه ایـن سـنت داغ دیـدگی بایـد از کارکردهای عمیق اجتماعی برخوردار باشد؛ چه اینکه اگر غیر از این بود، این مراسم هـا نباید تا این اندازه از عمق و پویایی برخوردار می شد. ایـن مقالـه در تحلیلـی کـارکردی ، افزایش روحیه انقلابی گری و اعتراض ، بردباری در برابر مشکلات ، تخلیه رنج ، افـزایش انسجام اجتماعی ، برقراری پیوندهای میان نسلی ، افزایش کنترل اجتماعی ، رویت پذیری و بازنمایی هنرهای شیعی را از جمله مهم ترین کارکردهای آیین های عزاداری در ایـران پس از انقلاب نشان می دهد. البته از کژکارکردهـا یـا کارکردهـای منفـی کـه حاصـل مواجهه فرهنگی معاصر با این رخداد تاریخی است ، نیز می تـوان بـه ایجـاد گـروه هـای دینی و تهدید پیوندهای کلان اجتماعی ، تقویت معارضـه میـان شـیعیان و غیرشـعیان ، دین داری و اخلاق فصلی اشاره کرد.
خلاصه ماشینی:
البته از کژکارکردهـا یـا کارکردهـای منفـی کـه حاصـل مواجهۀ فرهنگی معاصر با این رخداد تاریخی است ، نیز می تـوان بـه ایجـاد گـروه هـای دینی و تهدید پیوندهای کلان اجتماعی ، تقویت معارضـه میـان شـیعیان و غیرشـعیان ، دین داری و اخلاق فصلی اشاره کرد.
انقلاب اسلامی و کارکردهای سوگواریهای محرم تحلیل کارکردی پدیده ها، اگر با تحلیل تاریخی آنها همراه نباشد ناقص خواهد بـود؛ زیرا تنها بـا آگـاهی از نیازهـای عمـومی ارگانیسـم اجتمـاعی اسـت کـه مـیتـوان بـه کارکردهای وضعیت های فرهنگی دست یافت .
انقلاب اسلامی به عنوان قدرت نوظهور سیاسی در عرصه هـای بـین المللی توانسته است فصل جدیدی از حیات و گسترش شیعه در جهان را رقـم بزنـد و فرصت مناسبی را نیز برای توسعه وترویج سنت های مـذهبی شـیعه وعمـل بـه شـعایر دینی، افزایش کمی توجه جامعه به حضور در مراسم عـزاداری، افـزایش سـهم و نقـش دولت ودستگاه های دولتی در حمایت و پشتیبانی از آیین های عزاداری فراهم آورد.
در آیین های سوگواری نیز ایـن دگرگـونی بـه وجـود آمـد؛ آیین هایی که تا پیش از انقلاب بیشتر برای تأمین نیازمندیهای عـاطفی افـراد و جامعـه بود، باید به نیازمندیهای تازه جامعه که بیشتر در عرصۀ عمومی و سیاسی و اجتمـاعی بودند جواب می دادند.
در ادامه به برخی از این کژکارکردها اشاره میکنیم : ایجاد تمایزات اجتماعی پیش تر بیان شد که یکی از کارکردهای سوگواری عاشورا انسـجام بخشـی آن اسـت ، اما اگر به گونه ای دیگر نگاه کنیم ممکن است قضـیه بـرعکس باشـد، یعنـی سـوگواری عاشورا، نه تنها به همبستگی اجتماعی کمک نکند که بـر عکـس ، بـا ایجـاد گـروه هـای مختلف ، موجب پراکنـدگی و تمـایزات اجتمـاعی نیـز باشـد.