ایهام های نویافته در شعر حافظ مقاله

ایهام یکی از شگردهای بلاغی پرکاربرد در شعر فارسی است. این تمهید هنری که در شعر شاعران قرن پنجم نمونه هایی دارد، در شعر شاعران قرن ششم و هفتم گسترش چشم گیری می یابد، و در شعر شاعران قرن هفتم و هشتم، در کنار آرایه هایی چون تناسب و استخدام و... به یکی از اساسی ترین شیوه های بیان شعری تبدیل می شود. هرکه اندکی در شگردهای شعری حافظ باریک شده باشد، می داند که ایهام (درگونه های متنوع آن) از مهم ترین تمهیدات بیانی شعر اوست. برخی از واژه هایی که در این مقاله به آنها پرداخته ایم (شام، شفاخانه)، کندوکاوهایی ا ست در اشارات پنهان حافظ به معانی ایهام آمیز واژگان عربی رایج در متون فارسی. برخی از واژه های بررسی شده (مقبل، صومعه) نیز در زمره ایهام های تبادر و دوگانه خوانی قرارمی گیرد. در بیتی نیز به رسمی از مراسم ازدواج در قرون گذشته (حضور غلامان خواجه در حجله) اشاره شده که آگاهی از آن، زیبایی دوچندانی به شعر حافظ می-بخشد.

Ambiguity is one of the significant rhetorical devices in Persian poetry. It was introduced in the 5th century (A.H.)، extended in 6th century and turned out to be a basic device in 7th and 8th centuries poetry، along with other devices like decorum and syllepsis. Any review of Hāfiz poems proves how important this technique is in his work. This article is an attempt to search for evidence of this device in couples like shām/ shafākhāne، moqabbal/some’e، … which reveal another aspect in esthetics of Hāfiz.