چکیده:
هدف از این پژوهش بررسی رویکردها و برنامه های عدالت ترمیمی در مقابله با جرائم ناشی از نفرت است. بسیاری از پژوهشگران حوزه جرم شناسی و عدالت ترمیمی، بر این باورند که برخی از جرائم جدی و سنگین، مانند جرائم ناشی از نفرت، جرائم سازمان یافته، تجاوز به عنف و ...، فراتر از ظرفیت های بالقوه و بالفعل عدالت ترمیمی است و عدالت ترمیمی تنها در جرائم خرد و با درجه اهمیت متوسط و پایین، قادر به حل و فصل جرائم است. مسئله این است که، آیا رویکردهای عدالت ترمیمی تنها در جرائم سبک و کم اهمیت قابلیت حل و فصل دعاوی را دارد؟
در پاسخ به این سوال، این فرض مطرح می شود که رویکردهای عدالت ترمیمی، قادر به مقابله با بسیاری از جرائم خطرناک و جدی هستند. اهمیت و ضرورت این بحث از آنجا آغاز می شود که امروزه در بسیاری از جرائم مهم، مانند جرائم ناشی از نفرت و یا جرائمی نظیر آدم ربایی، رویکردهای کیفری و بازدارنده پلیسی، به تنهایی قادر به حل مشکلات نیست و قانونگذاران ناچار هستند تا از رویکردهای خشک قانونی فاصله گرفته و هرچه بیشتر، با رویکردهای پیراحقوقی و پیراقانونی نظیر مذاکرات صلح، به مقابله با جرم و انحراف برخیزند.
با توجه به برخی از پژوهش های صورت گرفته در این حوزه و همچنین دستاوردهای آن در زمینه مقابله با جرائم مهمی مانند جرائم ناشی از نفرت، تجاوز به عنف و ...، نگارنده به این نتیجه دست می یابد که از طریق رویکردهای حاصل از آموزه های عدالت ترمیمی، می توان به مقابله با این جرائم نیز برخواست. همچنان که برخی پژوهش های صورت گرفته در این زمینه که به آنها خواهیم پرداخت، این امر را اثبات کرده است. این پژوهش به لحاظ روش تحقیق، به صورت توصیفی- تحلیلی و به لحاظ روش گردآوری اطلاعات، به شیوه کتابخانه ای صورت گرفته است.
خلاصه ماشینی:
دراين پژوهش ،نگارنده درپيپاسخگوييبه اين پرسش است که آياميتـوان جـرائم ناشـي ازنفرت راباشيوه هايعدالت ترميميوبااهداف صلح جويانه وترميميحل وفصل کرد؟ برخينويسندگان وانديشمندان حوزه عدالت ترميميهمچون مـارين لايـبمن ،معتقدنـد که باتوجه به تواناييهايذاتيعدالت ترميميدرمصالحه وسـازش ،مـيتـوان ايـن جـرائم را به شيوه هايترميمينيزحل وفصل کرد(لايبمن ٣،٢٠٠٧:٣٠٤-٣٠٥).
پيشگيري از بزه ديدگي بحث درخصوص تأثيرعدالت ترميميبربزه ديدگان راميتوان بااين پرسـش کليشـه اي آغازنمودکه بزه ديـده چـه نقشـيدرفرآينـدهايعـدالت ترميمـيدارد؟بـه بيـان ديگـرآيـا ميتوان عدالت ترميميراالگوييدرراستايبازگردانـدن بـزه ديـده بـه فرآينـدرسـيدگيبـه جرائم اطلاق نمود؟عدالت ترميميبه عنوان رويکردي بزه ديـده محـور،تـلاش مـيکنـدتـابـا توجه به نيازهايبزه ديده ازگذرترميم خسارات ماديومعنوياو،بازپذيرياجتماعي،احيـاء دوباره بزهکاردرجامعه و...
پـس ازرسـيدگياز طريق اين شيوه ،نتايج مثبتيبه دست آمد؛به صورتيکه دخترنوجوان پـس ازشـرکت درايـن جلسات وشنيدن ندامت وپشيمانيبزهکار،بسياريازخاطرات تلـخ خـودرافرامـوش کـرده است (زهر،١٣٨٢:٢٩-٣٠)واين خودهمان مسئله احساس امنيت برآمده ازاين فراينداسـت کـه ازجمله مهم ترين دسـتاوردهايرسـيدگيبـه جـرائم ازطريـق رويکردهـايعـدالت ترميمـي است ،اگرچه نميتوان معيارهايشخصيافرادهمچون تفاوت درشخصيت بـزه ديـدگان ويـا اعتقادات شخصيافرادنسبت به برنامه هايترميميراکه دربسياريمواقـع تـأثيريبـه مراتـب 1- Lawrence w, Sherman and heather strange بيشترازخودبرنامه هاداردراانکارکرد(لاورنس واسترانگ ،٢٠١١:٦)،به صـورتيکـه بسـيارياز پژوهش هايصورت گرفته ،خودميتوانـدمُهـرتأييـديبـرايـن مطلـب باشـدکـه شخصـيت بزه ديده ،تأثيربسيارزياديبرمقوله بزه ديدگيدومين ١اودارد.
بادرنظرگرفتن اين که ،جرائم گزارش شده توسط بزه ديـدگان ،مـيتوانـددربرنامـه هـاي 4 عدالت ترميميکمک شايانيکرده وبه پيشـبرداهـداف عـدالت ترميمـينيـزکمـک کنـد، ميتوان به اعجازبرنامه هايعدالت ترميميباداشتن اين قابليت که بزه ديدگان باحضورفعـال ومؤثرخوددربرنامه ها،ازتکراربسياريازجرائم جلـوگيريکـرده ودرضـمن بـه افـزايش احساس امنيت خودنيزکمک ميکنند،پيبرد.
مطالعات موردي دراين بخش به مطالعه مورديجرائم ناشيازنفرت درکشورانگلسـتان مـيپـردازيم و جرائميراکه ازطريق رويکردهايعدالت ترميميبه حل وفصل آن اقدام شده است ،بررسي ميکنيم .