چکیده:
نماد پردازی در ادبیات کودک و نوجوان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و سببمی شود تا بسیاری از مفاهیم اخلاقی و فرهنگی به آسانی و غیر م ستقیم به کودکانانتقال یابد. در این جستار به شیوة توصیفی و تحلیلی، به طبقه بندی، ارزیابی کمی وبررسی انواع نمادهای به کار رفته در ۹ داستان آموزشی و تربیتی کودک در دهة هشتادپرداخته می شود. ابتدا این آثار بازخوانی، خلاصه نویسی و به لحاظ نوع داستانی وموضوعی و کاربرد نمادین طبقه بندی شده، سپس انواع نمادها استخراج، تقسیم بندی وبسامد مضامین آن ها تحلیل و بررسی شده است. از ۶۴ نماد بررسی شده، نماد واژه ایبا فراوانی ۵۴ و نماد شخصی با فراوانی ۶۴ و نماد انسانی(مثبت ) با فراوانی ۲۵ بیشتر استفاده شده است. در داستان های یاد شده، علاوه بر کاربرد نمادهای تقویت حساعتماد به نفس و شناخت استعدادها و آموزش مسائل دینی، نمادهای مفهومی حرکت،با بسامد «؟ چه کسی پنیرم را برداشت » تغییر، تقویت هوش و دانایی، به ویژه در داستان۱۰۰ و نمادهای شناخت ویژگی های شخصیتی، تمرین شکوفایی توانایی ها، اراده و« ترس بد است » با بسامد ۶۵ و « راز موجود عجیب » پشتکار، به ویژه در داستان هایبا بسامد ۶۰ بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند.
خلاصه ماشینی:
(۲)نمادهاي مستور(private symbols) نام ديگر اين نمادها، نمادهـاي شخصـي است که معناي خود را فقط در خلال داستان ظاهر مي سازند و عموماً برداشت واحدي از آن ها نمي شود و مورد پذيرش همه به صورت يکسان نيستند؛ مانند موجود اثيري در برابر زن بدکار که نماد مستوري را ارائه مي دهد و به علت پذيرش نسبي آن در ادبيات ما، امروزه نماد زن پاکيزه خو و رويايي به حساب مي آيد.
در اين مقاله ، تقسيم بندي جزئي تري نيز به شرح زير روي نمادهاي مذکور صـورت گرفته است : (۱)نمادهاي انساني (Human symbols):نمادهاي که شخصيت هاي سازندة آن ها انسان باشند؛ براي مثال ، يک شخصيت در داستان مي تواند نماد تمام پـدران منطقـي و دلسوز باشد.
۶. مفاهيم نمادهاي عبارت : «پنير جـادويي » نمـاد شـادي ، خوشـحالي و رسـيدن بـه آرزوها: « جادوي پنير اين بود که هر کس آن را داشـت ، احسـاس شـادي مـي کـرد و خوشحال بود» (همان :۶)؛ «نوشته هاي روي ديوار دالان ها،ص ۵۲» از شـمارة ۲ تـا ۸ ؛ «وقتي پنير داري خوشحالي »، نماد اين که رسيدن به هدف ، ماية خوشبختي است ؛ «اگـر نمي ترسيدي چه کار مي کردي ؟ »، نماد شروع تغيير و تصميم بـراي حرکـت ؛ «وقتـي ديگر نترسي احساس خوبي خواهي کرد»، نماد تغيير؛ «هر چه پنيرت زودتر تمام شـود زودتر پنير جديد را خواهي يافت »، نماد تلاش بيشتر و مضـاعف همـراهِ تغييـر؛ «فکـر کردن به پنير جديد، کمک مهمي براي پيدا کردن آن است »، نماد اين که انديشـيدن بـه خوشي هاي در انتظار، رسيدن به هدف را محقّـق خواهـد کـرد و از سـختي هـاي راه خواهد کاست .