تقیه؛ راهبرد اصلاحی و صیانت از حق مقاله

در جسـتار حاضـر یکی از مسـائل پر تنش میان شـیعه و سـنی که به مثابه شـبهه و پرسش و در نهایت به صورت اتهام از سوی برخی از گروه های تندروی افراطی اهل سـنت علیه شـیعه در آمده اسـت ، یعنی باور به تقیه ، مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته اسـت . نویسـنده در این نوشـته با استفاده از آیات و روایات ، به ویژه روایاتی که از طریق اهل سنت آمده است و نیز دلیل عقلی، قواعد و اصول و سیره صحابه و همچنین نگره و فتوای عالمان و فقیهان شیعه و اهل سنت ، اثبات و مدلل می سازد که : تقیه برابر با دروغ ، ریا و نفاق نیست و دامنه ، موارد و احکام آن نظر به شـرایط و اشخاص متفاوت میگردد. در نتیجه تقیه به طور مطلق نزد شـیعه واجب نبوده و بدان عمل نمیشـود. تقیه اختصـاص به شـیعه نداشته و در امت های پیشـین و در میان مسـلمانان اعم از شـیعه و سـنی به آن باور داشته و عمل میشده است . همچنین تقیه نه تنها در مقابل کفار بلکه در مقابل مسلمانان نیز جایز میباشــد. تقیه به مثابه راهبرد اصــلاحی، مبارزه مســالمت آمیز، دفاع و حفاظت از حق حیات ، حق کرامت ، حق آزادی بیان و اعتقاد، حمایت و حفاظت از اموال و ناموس و دین و حقیقت و دیگر مصالح است .

نویسـنده در این نوشـته با استفاده از آیات و روایات ، به ویژه روایاتی که از طریق اهل سنت آمده است و نیز دلیل عقلی، قواعد و اصول و سیره صحابه و همچنین نگره و فتوای عالمان و فقیهان شیعه و اهل سنت ، اثبات و مدلل می سازد که : تقیه برابر با دروغ ، ریا و نفاق نیست و دامنه ، موارد و احکام آن نظر به شـرایط و اشخاص متفاوت میگردد. با توجه به مفهوم ، معنا و مؤلفه های یاد شدة کذب و نفاق ، کاملا این حقیقت روشن میشود که تقیه به معنایی که شیعه از آن میفهمد و به کار میبندد، بیگانه با دروغ و نفاق است ، چون نـه انکار، پوشـــاندن و نابود کردن حقیقت و واقعیت در آن وجود دارد و نه با چنین انگیزه و اندیشـه ای انجام میگیرد و نه به انگیزه و قصـد ایجاد تنش و گسست اجتماعی صورت میپذیرد. (نحل :١٠٦) شــأن نزول این آیه شــریفه همان طوری که ابن عباس گفته اســت در مورد عمار یاســر ۳١١ است (البته دو شأن نزول دیگر نیز برای آیه ذکر شده است که آنها نیز در مورد تقیه است ، ولی مشـهور و اصـح داســتان عمار اسـت ) که در اثر شــکنجه اظهار کلمه کفر میکند و / خدمت رسـول الله میرسد و با چشمان اشک آلود ، جریان را بازگو میسازد که چگونه / وادار شـده لفظا به ساحت حضرت بیادبی نماید.