چکیده:
بخش کشاورزی به دلیل توانمندی در ایجاد ارزش افزوده و اشتغالزایی از یک سو و تامین امنیت غذایی و حیات اقتصادی- اجتماعی کشور از سوی دیگر، از اهمیت بسیار بالایی در رشد و شکوفایی اقتصاد ملی برخوردار است. شناخت و بررسی امکانات و تواناییها و در پی آن تعیین سطوح توسعه یافتگی کشاورزی، نخستین گام در فرایند برنامهریزی و توسعه کشاورزی میباشد. این پژوهش با بهرهگیری از مدل موریس و شاخص مرکزیت به تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستانهای استان خوزستان به لحاظ شاخصهای عمده بخش کشاورزی پرداخته و هدف اصلی آن یافتن میزان شکاف موجود بین شهرستانها و نوع محرومیت آنها است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده است. جامعه آماری کل شهرستانهای استان خوزستان را شامل میشود. به منظور پیشبرد تحقیق، شاخصهای 29 گانه توسعه کشاورزی و اطلاعات مربوط به آن از سالنامه کشاورزی سال 1388 استان خوزستان استخراج گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که شکاف و نابرابری بین شهرستانها در زمینه فعالیتهای کشاورزی عمیق بوده، به طوری که ضریب نهایی در برخوردارترین شهرستان (باغ ملک) به ترتیب در مدل موریس و شاخص مرکزیت 53.54 و 286، و درمحرومترین شهرستان (آبادان) به ترتیب 14.87 و 65.69 به دست آمده است. با توجه به ضریب نهایی محاسبه شده، اختلاف بین برخوردارترین شهرستان و محرومترین شهرستان تقریبا چهار برابر بوده است. در پایان نیز با مشخص شدن تفاوت و اختلاف در سطوح برخورداری این شهرستانها، پیشنهادهایی برای برنامهریزان جهت از بین بردن نابرابریهای موجود، ارائه شده است.
Agricultural sector taking into account its high potential with respect to creation of value added as well as job opportunities from one hand, and provision of food security and its economic capabilities on the other hand has very predominant role in national economy. The identification and investigation of agricultural capabilities as well as the determination of development level are the first step with regard to agricultural planning. This study utilized Morris model along with centrality index in order to determine the extent of agricultural development on Khuzestan’s counties. The major objective of this paper is to found out the existing gap and deprivation level among the counties. The research method is based on descriptive-analytical technique. The statistical society is composed of all Khuzestan’s counties. 29 indices correspond with agricultural development were extracted from agricultural year book of 1388. This study suggests that there exist a major gap and imbalances among different relevant countries counties with respect to agricultural activities. Find score for the most prosperous county, Baghmalek, according to Morris and centrality indices is amounted to be 53.54 and 286 respectively. However, the associated figures for most deprived county that is Abadan, is 14.87 and 65.69. Taking into consideration the computed final score, the difference between the most deprived county as opposed to the least one is approximately four folds. It follows by some measures and suggestions for planners regarding the eradication of discrepancies and inequality.
خلاصه ماشینی:
"جدول شماره (٤): رتبه شهرستانها به تفکیک شاخص های اصلی کشاورزی بر اساس ضریب ناموزون موریس شاخص شهرستان سواد وسعت اراضی دامداری و دامپروری عملکرد محصولات کشاورزی مکانیزاسیون خدماتی - پشتیبانی آبادان 12 18 18 16 18 2 اندیمشک 6 11 1 4 5 8 اهواز 18 2 5 15 14 5 ایذه 15 13 6 1 11 7 بندر ماهشهر 7 1 11 2 9 17 بهبهان 1 12 9 14 6 13 خرمشهر 9 5 16 12 17 3 دزفول 13 14 4 5 3 1 دشت آزادگان 10 3 3 9 10 11 رامهرمز 5 9 13 10 12 10 شادگان 17 6 15 11 15 12 شوشتر 8 7 10 8 13 6 مسجدسلیمان 16 15 8 17 4 9 شوش 11 8 2 7 2 15 باغملک 2 17 10 3 1 14 امیدیه 3 10 12 18 8 4 لالی 14 16 7 6 7 16 هندیجان 4 4 17 13 16 18 منبع : یافته های تحقیق ، ١٣٩١.
جدول شماره (٧): رتبه شهرستانها به تفکیک شاخص های اصلی کشاورزی بر اساس مدل شاخص مرکزیت شاخص شهرستان سواد وسعت اراضی دامپروری عملکرد مکانیزاسیون خدماتی - پشتیبانی آبادان 16 18 18 17 18 3 اندیمشک 6 11 1 4 4 9 اهواز 18 2 4 14 14 6 ایذه 11 14 9 2 9 7 بندر ماهشهر 9 1 8 1 10 17 بهبهان 2 12 5 16 7 13 خرمشهر 14 4 14 15 17 4 دزفول 13 13 2 5 3 2 دشت آزادگان 7 3 6 10 12 12 رامهرمز 5 9 13 9 11 10 شادگان 15 6 17 12 15 5 شوشتر 8 7 11 8 13 8 مسجدسلیمان 17 15 10 11 6 11 شوش 10 8 3 7 2 14 باغملک 1 17 15 3 1 16 امیدیه 3 10 12 18 8 1 لالی 12 16 7 6 5 15 هندیجان 4 5 16 13 16 18 منبع : یافته های تحقیق ، ١٣٩١."