چکیده:
امروزه میتوان بر اساس روشهای علمی دقیق با شناخت قابلیتهای محیطی هر منطقه، به توسعه کشاورزی اصولی و جامع دست یافت. یکی از این ابزارها، استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی میباشد، که قابلیت توانسنجی و پهنهبندی محصولات مختلف کشاورزی را از طریق مدلها و الگوریتمهای مختلف دارا است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی و توان سنجی محیطی، در راستای شناخت توانمندیهای منطقه قائنات و زیرکوه در کشت محصول استراتژیک و مهم زعفران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گرفته است. در این تحقیق پس از جمعآوری اطلاعات و مبانی نظری و لایههای مختلف و آمادهسازی آنها، از فرآیند تحلیل سلسلهمراتبی جهت تعیین نواحی مستعد بهره گرفته شده است؛ به این صورت که مراحل مختلف از جمله وزن دهی لایهها و همپوشانی آنها انجام شده و در نهایت نیز نقشه نهایی که نشانگر پهنههای مختلف منطقه مورد مطالعه برای کشت زعفران میباشد، بدست آمد. لایههای مورد بررسی در تحقیق عبارتاند از؛ معیار متوسط حداکثر دمای سالانه، متوسط حداقل دمای سالانه، pH خاک، ارتفاع، بارش سالانه، شیب و کاربری اراضی. نتایج نشان داد که بیش از 2746 کیلومتر مربع (60/17درصد) از مساحت منطقه برای کشت زعفران بسیار مناسب یا بدون محدودیت و 2126 کیلومترمربع (62/13 درصد)، با محدودیت شدید است. همچنین پهنههای بدون محدودیت نیز با اراضی کنونی مقایسه شد. علاوه بر این برخی از قسمتهای منطقه که در حال حاضر به زیر کشت زعفران نمیروند، امکان بهرهبرداری از آنها نیز وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
"در این تحقیق پس از جمع آوری اطلاعات و مبانی نظری و لایه های مختلف و آماده سازی آنها، از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی جهت تعیین نواحی مستعد بهره گرفته شده است ؛ به این صورت که مراحل مختلف از جمله وزن دهی لایه ها و همپوشانی آنها انجام شده و در نهایت نیز نقشه نهایی که نشانگر پهنه های مختلف منطقه مورد مطالعه برای کشت زعفران میباشد، بدست آمد.
یکی از روش های تصمیم گیری چند شاخصه ، مدل AHP٣ میباشد که بر اساس نظر کارشناسان و منابع موجود وزن دهیها انجام گرفته و در نهایت خروجی کار، که نشانگر پهنه های مختلف توان مناطق برای کشت محصولات کشاورزی از قابلیت بسیار مناسب تا نامناست میباشد، بدست میآید.
به منظور توان سنجی شهرستان قائنات و زیرکوه به لحاظ نواحی مستعد کشت زعفران با روش AHP، پس از مرتب سازی لایه ها، عمل رقومی سازی انجام شده و سپس بر اساس شرایط موجود از لحاظ عوامل مورد بررسی، معیارها اولویت بندی گردیده و با توجه به مدل AHP اقدام به ارزش گذاری معیارها و گزینه ها بر اساس منابع موجود و کارشناسان مربوطه در این زمینه گردید.
جدول ٨- وضعیت پهنه ها به تفکیک معیار برای کشت زعفران (مساحت به کیلومتر مربع ) کاربری اراضی شیب بارش ارتفاع pHخاک متوسط حداقل متوسط حداکثر معیار کلاس 5895 387 480 3697 3701 987 1699 محدودیت شدید 758 592 2945 1593 2926 2078 3087 محدودیت نسبتا 1199 667 3144 2345 960 3607 3113 محدودشیدت یدمتوسط ١٣٤٩ ١٠٨٦ ٣٨٢٩ ٣٨٢٤ ٦٠٣٩ ٣٩٣٧ ٣٦٦٤ محدودیت کم 4140 5201 12867 6398 ١٩٧٣ ٤٩٨٩ ٤٠٣٥ بدون محدودیت منبع : نگارندگان ، ١٣٩٢."