چکیده:
در دهة گذشته، بسیاری از مطالعات کاربردی مشترک در زمینة سیستمهای اقتصادی- اجتماعی با استفاده از تحلیلهای شبکهای انجام یافته است. در این گونه مطالعات، ارتباطات تجاری را میتوان شبکهای تلقی کرد که کشورها رئوس آناند و رابطههای تجاری بین کشورها نقش یالهای این رئوس را بازی میکنند. در مطالعة حاضر سعی شده است ساختار شبکة جهانی صادرات و واردات کالا برای 104 کشور در هر یک از سالهای 2000، 2005، 2010 و 2011 بررسی و با استفاده از مفاهیم شبکهها، توپولوژی و ویژگی این شبکهها محاسبه شود. سپس، شاخصهای شبکه برای ایران، به عنوان عضوی از آنها، محاسبه شود و سپس با کشورهای مهم مقایسه شود. با توجه به نتایج بهدستآمده، کلیة شبکههای تشکیلشده در همة سالها دارای توزیع پاور و ضریب خوشهبندی بالا بودهاند. نتایج مطالعات قبلی پیچیدهبودن شبکة جهانی تجارت را تأیید میکند. همچنین، نتایج شاخص مرکزیت میانی نشان میدهد که ایران در همة سالهای مطالعهشده کشوری تأثیرگذار در شبکة تجارت نبوده است و برخلاف کشورهای مهم در این شبکه با کشورهایی رابطة تجاری داشته است که خود کمتر با دیگر کشورهای شبکه رابطة اندک تجاری داشتهاند.
In the last decade، many applied common studies were done in economic social systems phenomena by using network analysis. In these studies، trade relations can be considered as a network that each vertex represents a country and the trade relations between countries represent links of this network.
First، we try to make the world exporting and importing networks based on the existence data for 104 countries for the years 2000، 2005، 2010 and 2011 and then network properties and topology will be studied based on the network science. Studying the role of Iran and its positions in these trade networks will be calculated and we compare Iran with other important countries in these networks.
Based on the obtained results، all of the constructed trade networks have power distribution and high clustering coefficient in all years and this study confirms that the world trade networks are complex networks. In addition، based on the obtained results from betweeness centrality، Iran is a middle class country in the world trade network. Also، Iran’s score in eigenvector centrality confirms that contrary to the important countries’ trade partners in these trade networks، most Iran’s partners do not trade much with other countries in the network.
خلاصه ماشینی:
"تفـاوت ایـن مطالعه با مطالعۀ پیشین در نوع گراف مورد استفاده بـه منظـور بررسـی شـبکۀ جهـانی تجارت است ؛ بدین معنا که در این مطالعه ، به صورت مجزا، از همۀ داده هـای صـادرات و واردات ، که صندوق بین المللی پول در سال ٢٠٠٠ آن را اعلام کرده بـود، اسـتفاده شـده است .
تراکم ١ شبکه ، که به نحوی دیگر به بررسی روابط صادراتی بین کشورها میپردازد (از تقسیم تعداد روابط تجاری موجود بر حداکثر رابطۀ دوجانبه ، که میتوانست بین کشورها وجود داشته باشد، به دست میآید)٢، نیز نشان میدهد کـه ایـن شـبکه در طـول زمـان متراکم شده است ؛ بدین معنی که روابط بین کشورها در طول زمان افزایش یافتـه اسـت و نتیجۀ به دست آمده از شاخص میانگین درجه را تأیید می کند.
میانگین ضریب خوشه بندی در این شبکه نیز بیان میکند که کشورهایی کـه مقصـد صادراتی کالاهای کشور خاصی هسـتند خـود بـا یکـدیگر دارای روابـط تجـاری درخـور توجهی هستند؛ این نکته نشان میدهد که شبکۀ جهـانی صـادرات کالاهـا بـا توجـه بـه داشتن ضریب خوشه بندی بالا میتواند از نوع شبکه های پیچیده باشد و به نحوی در هم تنیده است .
در همۀ سال های درنظرگرفته شده ، ایران در میان ١٠٤ کشور برگزیده شده چه در شـبکۀ صادرات چه در شبکۀ واردات دارای رتبۀ میانی بوده است ؛ بدین معنـی کـه شـرکای تجـاری ایران ، در مقایسه با شرکای تجاری بسیاری از کشورهای برگزیده شده در مدل ، روابـط تجـاری کمتری با دیگر کشورها داشته اند."