چکیده:
زبان وسیلة ارتباطی است و هدف مهمی چون انتقال پیام از مجرای آن صورت میگیرد. مقتضیات زندگی امروز، تکالیف و وظایف جدید و متنوعی بر دوش زبان گذاشته است و زبان فارسی نیز همچون زبانهای دیگر گونههایی چون گونة رسانهای و مکاتبات اداری را در خود جای داده است که نوشتار سالم و منطبق با معیارها و هنجارهای اصیل فارسی در آنها مورد انتظار است. اینگونهها به دلیل وسعت کاربرد و شمول، نوعی ابزار آموزشی زبان برای مخاطبان نیز محسوب میشوند؛ ازاینرو، توجه به الگوهای هنجارمند و صحیح در آنها باعث گسترش زبان فارسی معیار در میان بکارگیران و مخاطبان آنها میشود. گونة اداری زبان از گونههایی است که با نامه، بخشنامه، دستورالعمل، اطلاعیه و مواردی از این دست، پیامهایی را منتقل میکند. این گونه با اینکه ویژگیهای خاص و اصطلاحات ویژه خود را دارد، اما در بسیاری از شئون، ازجمله واژهها و ساختار باید از فارسی معیار پیروی کند، اما بررسیها نشان میدهد که اینگونه نیست. در این پژوهش 152 نامه و بخشنامه از مکاتبات اداری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که مشتمل بر 1000 جمله بود، بررسی و الگوهای غیر معیار در سه سطح ویرایش فنی، زبانی و بلاغی تحلیل شد و ضمن نشان دادن صورت معیار آنها پیشنهادهایی برای بهبود وضع نگارش مکاتبات اداری داده شد. مطابق بررسی حاضر بیشترین کاربردهای غیر معیار بهترتیب در حوزة ویرایش زبانی، فنی و پس از آن بلاغی بوده که لزوم توجه بیشتر به آنها در آموزش و پژوهش آشکار میشود.
خلاصه ماشینی:
"در این پژوهش ١٥٢ نامه و بخش نامه از مکاتبات اداری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که مشتمل بر ١٠٠٠ جمله بود، بررسی و الگوهای غیر معیار در سه سطح ویرایش فنی ، زبانی و بلاغی تحلیل شد و ضمن نشان دادن صورت معیار آنها پیشنهادهایی برای بهبود وضع نگارش مکاتبات اداری داده شد.
این پژوهش ها می تواند در حیطه های ویرایش فنی (رسم الخط ، پاراگرافبندی و نگارش اعداد)، ویرایش زبانی در شئون مختلف آن و بلاغت صورت گیرد و با بررسی بیشتر در موضوعاتی چون رسم الخط ، الگوهای صرفی و نحوی و همچنین زیبایی و رسایی کلام در این مکاتبات، الگوهای غیر معیار شناسایی شوند و مخاطبان و نویسندگان آنها، ضمن آشنایی با الگوهای غیر معیار، نوشتار خود را به نثر سالم و معیار نزدیک کنند؛ از دیگرسو ب دلیل گستردگی انواع این نوشتارها و تعدد استفاده از نامه و سایر انواع نوشته های اداری در قالب های کاغذی و مجازی، این آثار محمل نوعی آموزش نیز هستند و اگر صورتهای معیار و درست در آنها ترویج شود، به طور غیر مستقیم به انتقال صحیح پیامها و ترویج الگوهای معیار کمک می شود.
این پژوهش نشان داد که جریان نامه های اداری به صورتی است که با آوردن کلیشه های زبانی ، از زبان معیار فارسی و اسلوبهای سالم و صحیح آن دور می شود؛ ازاین رو لازم است با آموزش کارکنان و الزام و تشویق آنان به استفاده از الگوهای معیار فارسی ، پژوهش های بیشتری در بسامد بیشتری از مکاتبات اداری صورت گیرد و الگوهای غیر معیار شناسایی و معرفی شوند و راههای اصلاح آنها نیز عرضه شود."