تأثیر سه روش بحث گروهی درباره معماهای اخلاقی، گفتگو در گروه‌های کوچک به روش مشارکتی و سخنرانی، بر رشد قضاوت اخلاقی دانش‌آموزان دختر پایه دوم متوسطه مقاله

هدف از اجرای این پژوهش، بررسی تأثیر سه روش بحث گروهی درباره معماهای اخلاقی، گفتگو در گروه­های کوچک به روش مشارکتی درباره معماهای اخلاقی و سخنرانی درباره موضوعات اخلاقی، بر رشد قضاوت اخلاقی دانش­آموزان بود. به منظور دست­یابی به این هدف، از بین کلیه مدارس متوسطه دخترانه منطقه 18 تهران، یک مدرسه با روش نمونه­گیری تصادفی انتخاب شد، سپس از میان دانش­آموزان پایه دوم آن و از طریق روش انتخاب و واگذاری تصادفی، 77 نفر در قالب دو گروه آزمایشی (بحث گروهی مرکب از 23 نفر، گفتگو در گروه­های کوچک، مرکب از 26 نفر) و گروه گواه (روش سخنرانی، مرکب از 28 نفر) قرار گرفتند. جهت اجرای تحقیق از طرح تجربی پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه گواه استفاده شد. به منظور سنجش قضاوت اخلاقی دانش­آموزان در پیش­آزمون و پس­آزمون، از آزمون تعریف مسایل (DIT) استفاده شد و شاخص پایایی آن مورد تأیید قرار گرفت (86/0=­a). پس از اجرای پیش­آزمون، مداخله آموزشی شامل بحث گروهی درباره معماهای اخلاقی، گفتگو در گروه­های کوچک درباره معماهای اخلاقی و سخنرانی معلم درباره موضوعات اخلاقی به مدت 12 جلسه به ترتیب به گروه­های بحث گروهی، گفتگو در گروه­های کوچک و سخنرانی ارائه شد. داده­ها با استفاده از آزمون­های t، تحلیل واریانس، تحلیل کواریانس، آزمون ویل کاکسون برای رتبه­های علامت گذاری شده و مجذور کای (خی دو) تحلیل شد و نشان داده شد که: دو روش گفتگو در گروه­های کوچک و بحث گروهی، تأثیر مثبت و معنی­داری بر رشد استدلال اخلاقی دانش­آموزان داشته­اند و روش سخنرانی تأثیری نداشته است، تأثیر روش گفتگو در گروه­های کوچک بر رشد استدلال اخلاقی دانش­آموزان، از تأثیر روش بحث گروهی بیشتر بوده است، اعضا دو گروه بحث گروهی و گفتگو در گروه­های کوچک، از نظر ارتقا به مرحله بالاتر قضاوت اخلاقی، در مقایسه با اعضا گروه سخنرانی، عملکرد بهتری داشته­اند که از نظر آماری معنی­دار بود. همچنین تحلیل کوواریانس نشان داد که تغییرات مثبت ایجاد شده در قضاوت اخلاقی اعضا دو گروه بحث گروهی و گفتگو در گروه­های کوچک، ناشی از اجرای پیش­آزمون DIT و آشنایی با مواد آزمون نبوده است، بلکه شرکت در گروه­های آزمایشی سبب ارتقای قضاوت اخلاقی آنها شده است.

The purpose of this research was investigating the effects of three methods of group discussion in the classroom about moral dilemma، dialogue about moral dilemma in cooperative-small groups and lecturing about moral issues the improvement of students’ moral judgments. Therefore، by random sampling، one high school amongst all high schools of 18 education districts of Tehran was selected and 77 students of that school were randomly selected and assigned to two experimental groups (group discussion، included 23 people and dialogue in small groups included 26 people) and the control group (lecture method included 28 subjects). Research method was experimental pretest-pottest with a controlgroup. For the assessment of moral judgment، Defining Issue test (DIT) was used both in pretest and posttest. The reliability index of this scale was verified (=.86). Conducting pretest the treatments included group discussion about moral dilemmas، dialogue in cooperative-small groups about moral dilemmas and lecturing by teacher about moral issues were presented to experimental and control groups respectively for 12 sessions. Data were analyzed by t-test for independent groups، ANOVA، ANCOVA، Wilcoxon test for matched-pairs signed-ranks and chi square. The results indicated that: group discussion and dialogue in small groups had positive and significance (x2) on the improvement of moral reasoning of students but lecture method had no effect on moral reasoning، Besides، the effect of dialogue in small groups was more than group discussion on students’ moral reasoning. And both group discussion and dialogue groups had a better performance than lecturing grouping terms of higher level of moral judgment، which was statistically significant. Also، results of analysis of covariance showed that the positive changes in moral judgements in group discussion and dialogue groups were not due to conducting OIT pretest and familiarity with the test، rather، participating in experimental groups had cause the improvement of moral judgment.

"علیرغم اینکه در مطالعات خارج از کشور، موثر بودن روش بحث درباره معماهای اخلاقی ، در ارتقا استدلال اخلاقی نشان داده شده است ، به نظر می رسد تا کنون پژوهشی در ایـن باره در مورد دانش آموزان کشورمان انـجام نشده است ۵و به هـمین دلـیل ، بحث 1- The Konstanz Method of Dilemma Disscussion 2- strategic 3- Moral Discourse 4- Indoctrination ۵ـ البته اخیرا در کشورمان برخی پژوهش ها که در چارچوب برنامه آموزش فلسفه به کودکان انجام شده اند، بخصوص پژوهش هایی که تأثیر روش اجتماع پژوهشی (Community of Inquiry) یا حلقه کندوکاو را بر قضاوت های اخلاقی دانش آموزان بررسی کرده اند (نگاه کنید به مرعشی ، صفایی مقدم و خزامی ، ۱۳۸۹)، قدری با موضوع پژوهش حاضر ارتباط دارند. بنابراین ، مسأله اساسی این پژوهش این است که از بین سه روش بحث گروهی درباره معماهای اخلاقی ، بحث در گروه های کوچک به شیوه مشارکتی و سخنرانی ، کدام یک سبب ارتقاء استدلال اخلاقی دانش آموزان و تغییر مرحله قضاوت اخلاقی آن ها می شود؟ 1- Kowino, Agak, Obiero- Owino & Ongunya 2- Small group case study discussion ۳ـ به عنوان مثال مک کیچی و کولیک (۱۹۷۵؛ به نقل از سیف ، ۱۳۷۹: ۳۹۶) روش سخنرانی و روش بحث گروهی را باتوجه به ملاک های آزمون اطلاعات واقعی ، اندازه های یادداری و تفکر سطح بالا و اندازه های نگرش و انگیزش باهم مقایسه کردند و نشان دادنـد که در ۲۱ مقایسه که با مـلاک آزمون اطلاعات واقعی انجام شد، روش سخنرانی در ۱۲ مورد بهتر از روش بحث گروهی بود، در ۴ مورد این دو روش مثل هم بودند و در ۵ مورد روش بحث گروهی بهتر از روش سخنرانی بود."