چکیده:
سکاها به عنوان یکی از مهمترین اقوام، در هزاره اول قبل از میلاد، در مطالعات تاریخی و باستانشناسی ایران اهمیت بسزایی دارند. این قوم در برههای از تاریخ ایران، یعنی دوره مادها، وارد ایران شدند و برای مدتی کوتاه، قسمتهایی از شمال غرب ایران را تحت تسلط خود درآوردند. مطالعات میدانی باستانشناختی، در مطالعات سکاشناسی دنیا، نقش مهمی ایفا میکنند. چندی پیش یکی از اولین مدارک متقن از حضور تاریخی اقوام سکایی در ایران، از یک حفاری علمی در گورستان خرمآباد مشگینشهر، در استان اردبیل به دست آمده است. این مقاله به بررسی نتایج و کشفهای این حفاری پرداخته است؛ سپس به واسطه آنها حضور سکاها را در ایران، با در نظر گرفتن منابع تاریخی، تبیین کرده است. این کشفها مربوط به آیین تدفین سکایی و اهمیت تدفین اسب، به همراه اشیای منحصر به فرد نوع سکایی، به عنوان هدایا برای بزرگزاده سکایی هستند. این کشفها نشان میدهند که گفتههای هرودوت درباره آیین تدفین باشکوه سکایی، در ایران نیز رایج بوده است؛ همچنین، سلطه سکاها را بر غرب آسیا که برخی از پژوهشگران در نوشتههای خود، با شک و تردید بدان نگریستهاند، اثبات میکند؛ پس میتوان نتایج این کشفها را با نتایج سایر کشفهای مراسم تدفین سکایی، در نقاط مختلف دنیا مقایسه کرد.
Scythian tribes، one of the most significant tribes in the first millennium B.C، had a main role in historical and archaeological studies. In Median era، such tribes arrived at Iran and took the control of north- western territories of Iran for a short time. The field studies of archaeology have the fundamental role for researches on Scythian tribes. Recently، one of the most important documents of the historical presence of Scythian tribes has been founded through an archaeological excavation in Khoram Abad cemetery of Meshgin Shahr in Ardebil province. This study endeavors to investigate the presence of Scythian tribes in Iran based on archaeological data and historical studies. The outcome of archaeological researches، which are related to Scythian burial and the importance of horse burial with the specific objects as the gift for the Scythian nobles، confirms the narratives of Herodotus. Based on his reports، the Scythian had the splendid funeral and they took the control of the western territories of Asia. Such narratives have been doubtfully regarded by some researchers. These outcomes can be compared with other ones in Scythian burial in different sites of the world.
خلاصه ماشینی:
این کشفها نشان میدهند که گفتههای هرودوت درباره آیین تدفین باشکوه سکایی، در ایران نیز رایج بوده است؛ همچنین، سلطه سکاها را بر غرب آسیا که برخی از پژوهشگران در نوشتههای خود، با شک و تردید بدان نگریستهاند، اثبات میکند؛ پس میتوان نتایج این کشفها را با نتایج سایر کشفهای مراسم تدفین سکایی، در نقاط مختلف دنیا مقایسه کرد.
این اقوام در برههای از تاریخ قرار گرفتهاند که با مطالعات تاریخی و باستانشناختی، میتوان چگونگی حضور آنها در غرب آسیا و شمال غرب ایران را روشن کرد؛ ولی برخلاف آنچه در کشورهای دیگر رواج دارد، متاسفانه در کشور ما همکاری پژوهشگران برای تبیین حضور این اقوام بسیار کم رنگ است.
شمال غرب ایران برای ورود و هجوم سکاها به مناطق غربی، یک گذرگاه به حساب میآمد؛ ولی آثار و بقایای این اقوام تاکنون از هیچ حفاری علمی باستانشناختی به دست نیامده بود.
این کشفها که چندی پیش، از کاوشی علمی در گورستان خرمآباد مشگینشهر اردبیل به دست آمده، بیان کنندۀ تدفینهای باشکوه بزرگزادههای سکایی است؛ همان گونه که در منابع تاریخی، از جمله در تاریخ هرودوت، به ویژگی چنین تدفینهایی اشاره شده است.
بسیاری از باستانشناسان، در مقالات خود، درباره بررسی آثار و تدفینهای سکایی، بعد از بررسی این آثار در جنوب روسیه و قفقاز به این نکات نیز اشاره میکنند: «ما خوش بین نیستیم تمامی مشکلاتی که به واسطه گزارش هرودوت در مورد حضور سکاها در خاور نزدیک به وجود آمده، با دادههای باستانشناسی حل شوند» (Phillips, 1972: 13).
. Ghirshman, R (1954), The Village Perse-Achemenide l, Memoires de la Mission Archeologique en Iran, Vol. XXXVI: Paris.