چکیده:
نظام بازار آزاد سرمایه داری نظامی است که از سطح آرمان فراتر رفته و در سطح جهانی تحقق یافته است ، اما با وجود دستاوردهای مادی که برای بشر داشته به علت نقش آن در تخریب و نابودی محیط زیست کارکرد خود را از دست داده است . این عملکرد منفی در خلا شکل نگرفته و ناشی از مبانی نظری این نظام است . نظام جهانی اسلام یک نظام آرمانی است و مبانی نظری آن، که از قرآن و سنت پیامبر(ص) و ائمة اطهار(ع) قابل استخراج است ، به گونه ای است که علاوهبر حفظ توازن طبیعت آن را کمال می بخشد. با بررسی مبانی نظری نظام اسلامی و مقایسة آن با مبانی نظری نظام بازار آزاد سرمایه داری می توان پی برد که نظام اسلامی بر خلاف نظام بازار ازاد از منظرمبانی نظری، توانایی حل بحران زیست محیطی کنونی جهان را دارد. هدف مقالة حاضر تبیین علل اصلی این بحران وارائة یک راهحل ریشه ای در این زمینه است .
The Capitalism Free Market System is a system that has gone beyond the Ideal level and has realized in all over the world. Although it has some achievement for mankind, it has lost its function due to its role in destruction of environment. The theoretical bases of this system are lead to this negative operation. The Islam Universal System is an ideal system that its theoretical bases, that are originated from Quran, prophet and imams conduct, will lead to perfection, in addition to keep balance environment. By investigation of Islamic System theoretical foundations compared to Free Market System theoretical foundations it could be found that Islamic System will able to solve current global ecological crisis, unlike Free Market System. This article will explain main origins of this crisis and then propose a fundamental solution for this crisis, in addition to describe the current ecological crisis.
خلاصه ماشینی:
یکی از ابعادی که بازار آزاد سرمایه داری از آن غافل بوده و حتی تخریب آن را نیز در پی داشته ، محیط زیست است و رشد مداوم نظام بین الملل به طریق قبل بقای محیط زیست طبیعی یا سیستم جهانی را تهدید می کند (٢ :١٩٩٤ ,Cobb &Daly ).
عمل به تکلیف الهی در قبال محیط زیست نه تنها موجب حفظ تعادل و توازن اکوسیستم طبیعی می شود، بلکه فراتر از آن موجب کمال آن می شود و خیروبرکتش فزونی می گیرد، اما اگر انسان ها به تکلیف خود در این زمینه عمل نکنند، علاوه بر اینکه توازن زیست محیطی را بر هم می زنند و آن را تخریب می کنند، بلکه خدا نیز آنها را از نعمت ها و مواهب خود محروم می کند.
در مقابل در نظام اسلامی منطق تکلیف و هدف کسب رضای خدا از طریق عمل به دستورهای شرعی ، که انسان را مکلف به حفظ و تکامل طبیعت کرده اند، موجب تعادل و توازن محیط زیست و در نهایت حرکت انسان و همة دیگر موجودات به سوی کمال حقیقی خواهد شد.
در نتیجه می توان گفت که در نظام سرمایه داری منطق نتیجه موجب خواهد شد تا انسان ها و دولت ها تنها به مصرف گرایی و بیشینه کردن لذت های مادی خود بپردازند و این امر به بهره برداری حداکثری از منابع طبیعی ، در راستای تأمین کالاهای تجملی و غیرضروری برای انسان ها، منجر شده و در نتیجه تخریب روزافزون محیط زیست را در پی خواهد داشت .