چکیده:
ابن‌حنبل در کتب خود همانند المسند و فضائل الصحابه و مطالب منقول در کتب تاریخ و سیر، نگاه اجلالی و تثبیتی و احترام‌آمیز به اهل بیت(ع) دارد. هرچند وی از سلسله‌جنبانان اهل حدیث و سلفی‌گری است در شکستن فضای عثمانیه و مروانی ضد علی(ع) نقش ممتازی ایفا کرد. نقش و اهتمام او در تربیع و تثبیت خلفای راشدین در چهار نفر، که منتهی به علی(ع) می‌شود، بسیار برجسته است. دیدگاه‌های ابن‌تیمیه، خلف ابن‌حنبل نیز، با وجود اشتراکات فراوان، گاه متفاوت با ابن‌حنبل است و گاه نیز با وی اختلاف دارد و بعضا نسبت به اکثریت علمای اهل سنت در موضوع منزلت اهل بیت(ع) متفرد می‌شود. موضع ابن‌تیمیه راجع به اهل بیت(ع) اجلالی و تثبیتی است اما در اثر عواملی گاه گرفتار جدل‌های بی‌حاصل و تفریط در حق اهل بیت(ع) شده است. شیعیان، ائمه اهل بیت(ع) را به عنوان انسان کامل قبول دارند که مظهر تجلی اسما و صفات الهی است. این نگاه در اهل سنت طرفدار ندارد و دو اندیشمند حنبلی مذکور با وجود اعتقاد به منزلت والای آن ذوات مقدسه آنها را از نمونه انسان‌های برتر جامعه بشری و اسلامی می‌شناسند. در این مقاله، دیدگاه این دو عالم حنبلی را درباره منزلت اهل بیت(ع) بررسی تطبیقی می‌کنیم.
Ebn Al-Hanbal in his books including Al-Mosnad and Fazael Al-Sahabeh and his traditional contents in history and chronology has paid a dignifying، supporting and respectful look at the household of the prophet. Although he has been amongst prime movers of traditionalism and Salafism، he played a significant role in shattering anti-Ali atmosphere of Ottoman and that of Marvan. His role and effort in quadrature (being four) of the leader Caliphs، terminating in Imam Ali’ succession، are noticeable. The viewpoints of Ebn Al-Taymiyyah، the successor of Ebn Al-Hanbal، in spite of numerous commonalities with him، are، sometimes different and sometimes in contrast. Ebn Al-Taymiyyah viewpoints are also different from those of Sunni’s learned authorities regarding the respect and rank of the household. His position concerning the household is also supporting and dignifying، in spite of that، occasionally he has been occupied with effortless discussions and making light of the household’s right while touched by some factors. Shiites are of the opinion that the household of the prophet are perfect man and manifestation of divine attributes and qualities. In Sunnis، however، no one is in favor of this opinion. Even these two Sunni thinkers، although believe in the household of the prophet as superior and of high rank in human and Islamic societies، are against the Shiite opinion. In the current research، we light upon the viewpoints of these two Hanbali thinkers dealing with the respect of the household.
خلاصه ماشینی:
"هرچند برخی روایت های منقول از ابن حنبل خلفای راشدین را به عثمان ختم کرده (الزعتری، ٢٠١٠/١٤٣١، ج ٣، ص ٥٠٥) اما عمده روایت های ذکرشده در المسند در این باره تأکید و تصریح به نام امام علی (ع ) به عنوان چهارمین خلیفه راشد است .
برخلاف جریان مخرب عثمانی و بیعت نکردن آنها با حضرت علی (ع )، ابن تیمیه بر حقانیت (ابن تیمیه ، بیتا، ج ٢٥، ص ٣٠٤) و افضلیت (همو، ١٣٢١، ج ٢، ص ٢٠٧) ایشان در زمان خلافت خود نسبت به دیگر صحابه و بزرگان اسلام تأکید میکند.
در خصوص جواز اقامه دو نمازجمعه در شهر و نماز عید به نحوی از سیره ائمه اهل سنت خبر نقل می کند که گویی به صرف رفتار عملی اهل بت ی(ع ) برای آنان و خود ابن تیمیه حجیت پیدا کرده است : «احمد و بسیاری از علما از علی در هر سنتی که گذاشته تبعیت میکنند» (همان ، ج ٣، ص ٢٠٥)٥.
منزلت اهل بیت (ع ) در سنجه رفتار مخالفان ابن حنبل بیان مفصلی درباره وقایع جنگ نهروان و مبارزه با خوارج و اهتمام امیرالمؤمنین علی (ع ) برای جلوگیری از وقوع جنگ و حفظ دماء مسلمانان با نصیحت و خیرخواهی و ارسال نمایندگان و محاجه های قوی و اعتراف عایشه به حقانیت علی در پایان حدیث ، دارد."
(
, 
, 
)
