چکیده:
گویش شناسی ادراکی ، حوزهای است که در آن درک و نگرش اهل زبان نسبت به مفاهیمی مانند مرزبندی جغرافیایی گویش خود و گویش های مناطق مجاور، اعتبار و منزلت اجتماعی گویش ها و نظایر آن مورد بررسی قرار می گیرد. در این پژوهش ٦٤ گویشور چهار منطقه از شهرستان شبستر در شمال غرب تبریز (شامل شهرهای شبستر، شندآباد، دریان و خامنه ) به طور تصادفی ، به عنوان آزمودنی های پژوهش انتخاب شدند. سپس محقق به کمک چهار نمونة صوتی ضبط شده از چهار منطقة ذکرشده و یک پرسش نامه محقق - ساخته ، نگرش آزمودنی ها را در بارة نمونه های صوتی ارزیابی کرد. یافته ها نشان می دهد که گروه میانسال و نیز گروه زنان در تشخیص دوری/ نزدیکی گونة زبانی و نیز (غیر) همشهری بودن گوینده، موفق تر از گروه جوان و گروه مردان عمل می کنند و این امر با نتایج برخی مطالعات پیشین مانند دیرکز (٢٠٠٢) در آلمان کاملا سازگار است . به این ترتیب درمی یابیم که در منطقة مورد مطالعه ، میانسالان و زنان زبانآگاهترند. همچنین مشخص شد که مرکزیت اداری و اقتصادی یک منطقه (شهر شبستر) باعث می شود تا گونة به کاررفته در آن منطقه از نظر گویشوران، گونة شهری تلقی شود. یکی دیگر از یافته های قابل تامل در مطالعة حاضر این است که برخلاف پیش فرض رایج در مطالعات جامعه شناسی زبان، گونة زبانی کم جمعیت ترین شهر منطقة مورد مطالعه ، یعنی خامنه ، معتبرتر از سایر مناطق تشخیص داده شده است .
خلاصه ماشینی:
"گویش شناسی ادراکی ؛ مطالعه ای موردی از ترکی آذری در شهرستان شبستر علی رضا قلی فامیان استادیار زبانشناسی و زبانهای خارجی ، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران دریافت : ٩٤/٥/١٠ پذیرش: ٩٤/٩/١٧ چکیده گویش شناسی ادراکی ، حوزهای است که در آن درک و نگرش اهل زبان نسبت به مفاهیمی مانند مرزبندی جغرافیایی گویش خود و گویش های مناطق مجاور، اعتبار و منزلت اجتماعی گویش ها و نظایر آن مورد بررسی قرار می گیرد.
یافته ها نشان می دهد که گروه میانسال و نیز گروه زنان در تشخیص دوری/ نزدیکی گونة زبانی و نیز (غیر) همشهری بودن گوینده، موفق تر از گروه جوان و گروه مردان عمل می کنند و این امر با نتایج برخی مطالعات پیشین مانند دیرکز (٢٠٠٢) در آلمان کاملا سازگار است .
یکی دیگر از یافته های قابل تأمل در مطالعة حاضر این است که برخلاف پیش فرض رایج در مطالعات جامعه شناسی زبان، گونة زبانی کم جمعیت ترین شهر منطقة مورد مطالعه ، یعنی خامنه ، معتبرتر از سایر مناطق تشخیص داده شده است .
در قالب اولین سؤال پژوهش ، این پرسش مطرح شد که از میان دو گروه جوانان و میانسالان ساکن در شهرستان شبستر، کدام گروه در تشخیص ویژگی های زبانی زادگاه خود و مناطق همجوار، عملکرد بهتری دارند؟ یافته ها حاکی از آن است که عملکرد گروه میانسال (٤٠-٧٠ ساله ) در تشخیص دوری/ نزدیکی گوینده و نیز (غیر) همشهریبودن گوینده، بهتر از گروه جوان (٢٠-٣٩ ساله ) است و این امر با نتایج پژوهش دیرکز (٢٠٠٢) در آلمان کاملا سازگار است ."