چکیده:
مجله لبنانی شعر به عنوان یک جنبش نوگرای ادبی و نقدی درعرصه شعر و ادب معاصر عرب ، در فعالیت های نوگرایانه خود، رویکردی ضدرئالیستی داشته است . این جنبش از ارجاع به برون متن (ایدئولوژی، سیاست ، جامعه و...) خودداری میکند و درکل ، گرایش های درون متنی و متن محور دارد. چنین گرایش هایی، در مبانی نظری جنبش ادبی فرمالیسم روس نیز دیده میشود. مجله شعر، همانند فرمالیسم روس ، درپی آن بوده است که به ادبیات و مطالعات ادبی، جایگاهی مستقل ببخشد و این رویکرد، با برخی گرایش های فکری آن - که بیشتر ترسیم سوررئالیسم و فراواقعیت است - پیوند خورده است . این جریان درراستای هدف های خود و در تناسب با سوررئالیسم و رویکردهای ماوراءطبیعیاش ، به زبان مجاز گرایش بسیار داشت و این مسئله ، یکی دیگر از نقاط مشترک آن با فرمالیسم روس ، یعنی تمایز زبان ادبی با زبان معیار را اثبات میکند. عامل اصلی در ایجاد این تمایز، مسئله ادبیت است که ازره گذر آشناییزدایی در لایه های فرمی و ساختاری حاصل میشود. ادبیت و آشناییزدایی، از دیگر مسائل موردتاکید این دو جنبش به شمار میرود و چنین مواردی تحلیل و اثبات رویکرد متن محور در نظریه پردازیهای مجله شعر را در چهارچوب نظری قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
ازره گذر تحلیل و اثبات رویکرد متن محور در نظریه پردازیهای این جریان ، علاوه بر روشن شدن چگونگی نوگرایی در آن ، مفاهیمی همچون التزام و کارکرد شعر، فراواقعیت و بازتولید واقعیت ، تمایز زبان ادبی با زبان معیار، و ادبیت و آشناییزدایی ازنگاه این جریان بررسی خواهد شد؛ اما ویژگی شاخص این پژوهش ، بهره گیری از مبانی نظری جنبش فرمالیسم روس درطول کار است ؛ زیرا مبانی این جنبش را به عنوان چهارچوب نظری و تکیه گاهی برای اثبات فرضیه ها به کار گرفته ایم .
در خارج از ایران ، درپی جستجوهای فراوان ، گذشته از برخی مطالب پراکنده و گزارشوار در برخی کتاب های حوزة نقد، دو کتاب به مجلۀ شعر و فعالیت های آن پرداخته اند: نخست کتاب قضایا النقد و الحداثه : دراسه فی التجربه النقدیه لمجله (شعر) اللبنانیه ، اثر ساندی سالم ابوسیف که در سال ٢٠٠٥، انتشارات المؤسسه العربیه بیروت آن را چاپ کرده است .
شایان ذکر است که در پژوهش حاضر، به شیوة استنادی- تحلیلی، موضوعی جزئی، یعنی رویکرد متن محور را به صورتی مختصر، در نظریه پردازیهای این جریان بررسی کرده ایم و به دنبال پاسخ گفتن به دو سؤال اساسی بدین شرحیم : - گرایش های آزادمنشانۀ مجلۀ شعر و رویکردهای فراواقعیتی آن ، چگونه به ایجاد ساختارهای فکری مستقل میانجامد؟ - استقلال محتوایی چگونه در فرم متن نمود یافته است و فرم و به ویژه ساختار زبانی، در آفرینش متن مستقل و به وجودآمدن رویکرد متن محور چه نقشی دارد؟ در پاسخ به پرسش های بالا، فرضیه های زیر را مطرح کرده و درطول پژوهش کوشیده ایم تا آن ها را اثبات کنیم .