چکیده:
بخش زیادی از پژوهشهای اقلیمی را مطالعه رویدادهای اقلیمی فراگیر به خود اختصاص دادهاند. با این وجود هنوز به طور دقیق و علمی، گستره یا روشی برای تعیین گستره یک رویداد اقلیمی فراگیر ارائه نشده است. تعریف یک گستره که بتواند رویدادهای محلی را از رویدادهای فراگیر اقلیمی جدا کند، از اهمیت بسیار برخوردار است. رویداد فراگیر اقلیمی اولا می بایست جزئی از طبیعت اقلیم باشد و دیگر این که در سطحی رخ دهد که با الگوهای همدید قابل توجیه باشد. در این پژوهش با هدف دستیابی به یک روش مناسب جهت تعیین گستره رویدادهای فراگیر اقلیمی، روزهای گرم فراگیر بررسی شد. بدین منظور از دادههای شبکهای دمای بیشینه کشور از ابتدای سال 2931 تا انتهای سال 2991 استفاده شد. در ابتدا روز
گرم برحسب آستانه صدکی تعریف شد. در این تعریف، روز گرم روزی تلقی می شود که دمای روزهنگام )بیشینه( هر نقطه در هر روز برابر با یا بیش از صدک 31 آن نقطه و آن روز باشد. در این صورت برای هر روز سال و هر نقطه در کشور یک آستانه برای روز گرم قابل تعریف است.
در گام بعد رخداد روزهای گرم در گسترههای مختلف از پهنه کشور مورد توجه قرار گرفت. براین اساس ابتدا شمار 21 درصد از - روزهای گرم برای گسترههای مختلف در هر سال محاسبه شد. بنابراین مثلا تعداد روزهای گرم در گستره 11 کشور برای هر سال محاسبه و سری زمانی آن تنظیم و سپس خودهمبستگی این سری زمانی محاسبه شد. گستره های کم وسعت و نیز پر وسعت توام با روزهای گرم، رفتاری تصادفی نشان دادند؛ زیرا رویدادهای کم گستره بر اساس عوامل محلی و نافراگیر به وجود میآیند. همچنین رویدادهای پرگستره نیز با توالی منظم رخ نمی داده اند. بنابراین در حد فاصل این مقادیر، رویدادهای منتظم و خودهمبستهای دیده شد. چنین رویدادهایی در نتیجه عوامل همدید مشترکی روی میداد و در
نتیجه رویدادهایی الگوپذیر هستند. نتایج نشان داد که گستره 91 درصد بهترین گزینه جهت انتخاب پهنه مورد بررسی رویدادهای فراگیر در ارتباط با روزهای گرم به نظر میرسد. به منظور ارزیابی این نتیجه و نیز با هدف شناخت رفتار مکانی و نظم رخداد روزهای گرم در گستره کشور، مرکز میانگین دمای ایران در تاریخهایی که روزهای گرم رخ دادهاند، محاسبه و ترسیم شد. بدین ترتیب گرانیگاه روزهای گرم به لحاظ عینی بررسی شد. در نهایت، دادههای جوی طی رخداد روزهای گرم فراگیر بررسی، طبقه بندی و الگوسازی شد. شواهد حاصل از این تحقیق نشان داد که روش به کار رفته در تعریف روز گرم از صلاحیت کافی برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
کاربرد روش های آماری در شناسایی رویدادهای فراگیر اقلیمی « مطالعۀ موردی : روزهای گرم فراگیر در ایران زمین » حسین عساکره ١، حسن شادمان ٢ چکیده بخش زیادی از پژوهش های اقلیمی را مطالعۀ رویدادهای اقلیمی فراگیر به خود اختصاص داده اند.
کارشناس ارشد اقلیم شناسی ، گروه جغرافیا ، دانشگاه زنجان / ٧٨ اندیشه جغرافیایی، سال هفتم ، شماره چهاردهم ، پاییز ١٣٩٢ مقدمه رویدادهای فراگیر اقلیمی به رویدادهایی گفته می شود که جزئی از طبیعت اقلیم هر محل بوده و عمدتا در گستره هایی رخ می دهند که به وسیلۀ الگوهای همدید قابل تعبیر و تفسیر هستند.
1-Squared Euclidean Distance 2-Ward’s Method / ٨٤ اندیشه جغرافیایی، سال هفتم ، شماره چهاردهم ، پاییز ١٣٩٢ / / شکل ٤: آزمون خودهمبستگی برای میانگین شمار روزهای گرم در گستره های گوناگون از کشور / کاربرد روش های آماری در شناسایی رویدادهای .
/حسین عساکره و حسن شادمان ٨٥ با هدف شناخت رفتار مکانی و نظم رخداد روزهای گـرم در گسـتره ایـران ، مرکـز میانگین دمای ایران در تاریخ هایی که روزهای گرم رخ داده اند محاسـبه و ترسـیم شـد.
/ شکل ٣: گرانیگاه روزهای گرم در گستره های مختلف / ٨٦ اندیشه جغرافیایی، سال هفتم ، شماره چهاردهم ، پاییز ١٣٩٢ ٢- گرانیگاه گرما طی روزهای گرم با هدف شناخت رفتار مکانی و نظم رخداد روزهای گـرم در گسـتره ایـران ، مرکـز میانگین دمای ایران در تاریخ هایی که روزهای گرم رخ داده اند، محاسبه و ترسـیم شـد.