چکیده:
تئوری حکومتی عصر غیبت در اندیشه فقهای شیعه مبتنی بر یک سلسله اصول و مبانی نظری است که با تکیه بر آنها می توان نظرات فقهای شیعه درباره حکومت در عصر غیبت را شناخت. برخی از این مبانی و اصول در نظریه فقهای شیعه از اصول مسلم و قطعی و اتفاقی (اجماعی) پنداشته می شود. «شیخ مفید» نیز از فقهای برجسته و متقدم شیعه است که درباره حاکمیت و حکومت در عصر غیبت، دارای تئوری حکومتی و نظراتی است که در قالب اندیشه و فقه سیاسی شیعه قابل بازشناسی و تدوین است.
تئوری شیخ مفید در باره حاکمیت و حکومت در عصر غیبت بر مبانی و اصولی استوار است که عبارتند از: نگاه حداکثری به دین، جامعیت و تاسیسی بودن دستورات دینی و توسعه قلمرو آن در تمامی عرصه های زندگی فردی و اجتماعی، تبیین جایگاه عقل و قلمرو آن در مبانی حکومتی، انحصار حاکمیت و حکومت خداوند بر مردم، تنفیذ و ابلاغ احکام اولیای الهی از جانب خداوند به منظور حکمرانی بر مردم و گستره ولایت و حاکمیت معصومین: و اولویت حکومت فقیه در عصر غیبت براساس ادله عقلی و نقلی. این مقاله در صدد تبیین اصول و مبانی حاکمیت و حکومت در عصر غیبت، بر اساس دیدگاه های شیخ مفید است.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به اهم مبانی اندیشـه سیاسـی شـیعه در عصـر غیبـت کـه بـر پایـه اصـول مهدویت ، انتظار، ولایت فقیهان و تقیه استوار است ، فقهای شیعه از جمله شیخ مفید بـر اساس این بینش عقیدتی و سیاسی ، با تأکید بر ضرورت وجود امام معصوم در هر زمان / و اهمیت معرفت به او، ضمن اعلان عدم مشروعیت حکومت هایی که در رأس آن امـام معصوم ٧ قرار ندارد، مردم را به انتظار و تقیه و قیـام ، بـه منظـور برقـراری حکومـت اسلامی دعوت می کردند (مفید، ١٤١٤ق (ب )، ص ٨).
وی در کتاب «المقنعه » در بیان مراتب امر به معروف و نهی از منکر، وقتـی بـه مرحلـة قتـل و جرح می رسد، می گوید: «در امر به معروف یا نهی از منکر، کسی حق کشتن یا مجـروح کردن ندارد، مگر آنکه سلطان و حاکم زمان که برای تدبیر و اداره امور مـردم منصـوب شده اجازه دهد» (مفید، ١٤١٠ق ، ص ٨١٠) و در ادامه می گوید: اما مسألة اجرای حدود الهی ، مربوط به سلطان و حاکم اسلامی اسـت کـه از سوی خداوند نصب می شود که عبارتند از امامان هدایت از آل محمد ٩ و کسانی که ائمه : آنها را به عنوان امیر یا حاکم نصب کننـد کـه ائمـه ایـن مطلب را در صورت امکان ، به فقهای شیعه واگذار کرده اند (همان )."