تفسیر آیه 60 سوره ی اسراء از دیدگاه مفسران فریقین مقاله

آیه 60 سوره اسراء از جمله آیات اعتقادی است که بیان دیدگاه های تفسیری فریقین درباره آن تاثیر مهمی در همگرایی اعتقادی امت اسلامی دارد. این آیه خبر از چهار موضوع: احاطة خدا بر مردم، فتنه بودن رویای پیامبر’ و شجره ملعونه و سرکشی بسیار بیم داده شدگان می‌دهد و بیشترین اختلاف آرای تفسیری مربوط به موارد فتنه است؛ رویا به دو معنای دیدن صحنه‌هایی در معراج یا دودمان نفرین شده بنی‌امیه در عالم خواب،آمده و شجره ملعونه تفاسیر متعددی دارد که دو معنای درخت زقوم و خاندان بنی‌امیه بارزترند. اکثر مفسران اهل سنت معنای اول هر دو واژه را پذیرفته اند و غالب مفسران شیعه معنای دوم هر یک را برگزیده اند. اما قرائن ادبی و کثرت روایات دیدگاه شیعه را تایید می‌کند. شناخت دیدگاه قرآن درباره بنی‌امیه عامل موثری در دوری از آنان و رهروانشان است.

"این آیه خبر از چهار موضـوع : احاطۀ خدا بر مردم ، فتنه بودن رؤیای پیامبر’ و شـجرة ملعونه و سـرکشـی بسیار بیم داده شدگان میدهد و بیشترین اختلاف آرای تفسیری مربوط به موارد فتنه است ؛ رؤیا به دو معنای دیدن صحنه هایی در معراج یا دودمان نفرین شده بنیامیه در عالم خواب ،آمده و شـجرة ملعونه تفاسـیر متعددی دارد که دو معنای درخت زقوم و خاندان بنیامیه بارزترند. اما دیدگاه مف سرانی که عبارت را به احاطۀ علمی خدا بر شیوه رفتاری همه بشریت در اســتمرار بر فســاد و تقلید نابخردانه از نیاکان جاهل از گذشــته تا آینده ، تفســیر کرده اند (طباطبایی، همان : ١٣/ ١٨٩) پذیرفته نیســت ، زیرا این تعمیم نه با ادامۀ آیه و روایات تفسیری سازگار است و نه با واقعیت تاریخی، زیرا آیات مهدویت چون «أن الأرض یرثها عبادی الصالحون » (انبیا: ١٠٥)، روایت گسترش عدل و داد در حکومت مهدوی (کلینی ، همان : ١/ ٣٣٨) و واقعیت تاریخی در حکومت های پیامبرانی چون داود، ســـلیمان ، خود پیامبر اکرم ’ در مدینه و ... اما این روایات که با سندهای اهل سنت نقل شده اند معارض نیز دارند، زیرا از خود ابن عباس هم روایتی نقل شده که رؤیا را به پیش بینی ورود پیامبر’ به مکه (همان ) و در روایت دیگر، به تردد بنیامیه بر منبر پیامبر’ تفســیر کرده اســت (فخر رازی، همان : ٢/ ٣٦١)."