چکیده:
در این مقاله پس از بیان معنای اصطلاحات (تربیت، تربیت دینی وآموزش) مجموعه ای از مهم ترین اصول و مبانی تربیت و آموزش مسائل دینی بررسی شده است.
اصول استخراج شده و معرفی شده عبارت اند از: فطری بودن مسائل دینی، اختیاری بودن مسائل دینی، آموزش تدریجی مسائل دینی، نظارت و مراقبت، راستی و صداقت، پرهیز از امر و نهی، پرهیز از عیب جویی و سرزنش.
سپس به بیان روش ها و شیوه های انتقال مفاهیم دینی به کودکان پرداخته شده است. از مهمترین این شیوه ها عبارت اند از:
روش الگوپذیری، روش تشویق، شیوه احترام و تکریم شخصیت فرزند، داستان و قصه گویی، روش محبت، روش تذکر، روش موعظه، ذکر امثال و تشبیه، روش عبرت، روش یادآوری نعمت های الهی، تکرار و تلقین، مشاهده، تجربه و تعقل، برقراری ثواب و عقاب برای اعمال.
از سوی دیگر به بررسی آسیب شناسی در تربیت دینی پرداخته شده است که مهم ترین آنها عبارت اند از:
اکراه، اجبار، تحمیل، تحکم، تحقیر و اهانت، جدال و مراء، ناهماهنگی در گفتار و رفتار، تنبیه و...
خلاصه ماشینی:
"در تعریفی دیگر میتوان گفت: «تربیت دینی به معنی فراگیر این است که کودک یا نوجوان به گونهای آموزش ببیند و تربیت شود که کمال شخصیت او با اهداف دینی مطرح شده در قرآن و روایات همگونی داشته باشد و نهایتا بتوان او را مسلمان واقعی دانست».
اگر مشاهده میشود که گروهی از کودکان و نوجوانان نسبت به مسائل دینی رغبت و تمایلی از خود نشان نمیدهند، این مربوط به تربیت نادرست، خصوصا والدین و همچنین عوامل محیطی است که فطرت کودک را از مسیر خود منحرف کرده است.
7. پرهیز از عیبجویی و سرزنش از دیگر اصولی که در تربیت دینی فرزند باید مورد توجه قرار گیرد این است نباید از کارهای کودکان و آنچه انجام میدهند عیبجویی کرد و دائما از آنها عیب و ایراد گرفت؛ زیرا این کار باعث میشود که آنها به توانایی و استعداد خود تردید کنند و اعتماد به خود را از دست بدهند.
بنابراین، مربیان در آموزش مفاهیم دینی به کودکان میتوانند با استفاده از این روش، مفاهیم اعتقادی دین اسلام، از قبیل مسألۀ توحید، نبوت، امامت و معاد را در صورت لزوم در قالب داستانهای مناسب و با توجه به مقتضای سن و حالت روحی دانشآموزان دبستانی بیان کنند.
جدل خود یکی از روشهای آموزشی به شمار میآید و در یادگیری و تقویت قدرت تفکر و استدلال متربیان مؤثر است و از این رو، مطلوب و مورد عنایت شارع، عقلا و عرف جامعه است، ولی به دلیل اینکه در بسیاری از موارد، دو طرف جدال از دایرۀ اعتدال خارج میشوند و به جدال غیر احسن و خصومت روی میآورند، در موارد متعددی از آن نهی شده است."