چکیده:
در این پژوهش، کارکرد نظام تنشی- زبانی «نور» در نظام گفتمانی شعر سهراب سپهری، بررسی و تحلیل شده است. هدف اصلی از این پژوهش، بررسی و تبیین کارکرد نظام تنشی، لایههای تنشی و ابعاد معنایی نور در زبان شعر سپهری با تکیه بر منظومۀ شرق اندوه و حجم سبز میباشد. پرسش اصلی ما این است که چگونه نظام تنشی- زبانی نور منجر به تولید فرآیند زیباییشناختی میگردد؟ همچنین چگونه این نظام، میتواند در فرآیند معناسازی ایفای نقش کند؟ درواقع هدف از پژوهش حاضر این است که نشان دهد چگونه نظام تنشی- زبانی نور، وضعیتی استحالهای برای گفتمان رقم میزند و این فرآیند چگونه میتواند به استعلای نوری منجر گردد. بستر نظری تحقیق، الگوی تنشی مبتنی بر نظام نشانهشناسی پساگریماسی میباشد. در نظام تنشی، لایههای فشارهای و گسترهای در ارتباط و تعامل با هم نقشآفرینی میکنند و همپیوندی سطحی از فشاره و گستره شاکلۀ گفتمان را شکل میدهد. فرضیۀ ما این است که نظام گفتمانی نوری شعر سپهری از ساختار تنشی صعودی پیروی میکند و ساختار تنشی نزولی در خدمت ساختار صعودی قرار دارد. نظام تنشی- زبانی نور با دو کارکرد استحالهای و استعلایی در گفتمان نقشآفرینی میکند و درنهایت با استعلای نوری، فرآیند زیباییشناختی گفتمان تحقق پیدا میکند.
خلاصه ماشینی:
این لایه ها چگونه در فضای گفته پردازی عمل می کنند؟ فرضیة اصلی پژوهش این است که نور در نقشی بیناواسطه ای در گفتمان نمود پیدا می کند و ابعاد تنشی فرآیند گفتمان را در وضعیت نوسانی و بینابین قرار می دهد و سرانجام در فرآیندی استعلایی ، سبب تحقق نظام زیبایی شناختی گفتمان می شود.
در جستار «از کرامت جاهلی تا کرامت قرآنی ؛ نشانه شناسی فرآیندهای گفتمانی کرامت در قرآن با تکیه بر الگوی تنشی » (سعادات مصطفوی و همکاران، ١٣٩٢)، فرآیندهای تنشی مفهوم کرامت بررسی شده و این نتیجه گرفته شده که این فرآیندها سه مرحله دارد که در عاطفی ترین سطح خود به کرامت خاص منتهی می شود.
اما این روند ثابت نمی ماند و با تحقق نیافتن فشارة قوی برای نور، تاریکی بر گسترة خود می افزاید و حرکت نور در سطح فشاره دچار سکون می شود.
Schema Tension of Light and Dark براساس این الگو، نور از نظر فشارهای نتوانسته پایگاهی قوی برای خود ایجاد کند، پس به گل یکروزه مانند شده که در برابر باد نمی تواند مقاومت زیادی کند.
قطره در پایین ترین سطح فشارة نوری قرار دارد و برای تأثیرگذاری و نفوذ بیشتر باید به نور تبدیل شود که در وضعیت بالای فشارهای قرار گرفته است .
Schema Ascending Concept of Honesty براساس این الگو، پس از کم شدن گسترة کمی و شناختی رنگ های انبوه و ناهماهنگ تیره، فشارة کیفی رنگ و همرنگی روند صعودی به خود می گیرد و با اوج گرفتن سطح فشاره، زیبایی کیفی به بالاترین سطح خود می رسد و در اوج فشاره به یکرنگی ختم می شود.