چکیده:
امامیه و اسماعیلیه، برای آغاز کار و پیشبرد امور و تدابیر مورد نظر خویش، به تشکیل دو سازمان مخفی وکالت و دعوت اقدام نمودند تا در جهت اهداف و برنامههای خود و در چارچوب اصول عقاید خویش و به دور از چشم دشمنان، بتوانند در مناطق مختلف سرزمینهای اسلامی فعالیت نمایند. با بررسی تطبیقی این دو سازمان، میتوان به دستاوردهای پژوهشی روشنتر و مهمتری نسبت به اهداف و عملکرد هر دو سازمان و پیروان آنان دست یافت. پرسش اصلی مقاله آن است که این دو سازمان، چه وجوه اشتراک و امتیازی در اهداف و اصول سازمانی با یکدیگر داشتهاند؟ در پاسخ میتوان گفت که سازمان وکالت امامیه با اهداف چندگانه سیاسی- اعتقادی، برای هدایت شیعیان، احقاق حق اهلبیت: و نیز ترویج معارف شیعه و تحکیم عقاید پیروان فعالیت مینمودند. سازمان دعوت اسماعیلیه نیز با تأکید بر اهداف سیاسی آشکارتر، در راه دستیابی به قدرت و خلافت فعالیت داشتند و در عین حال، به ترویج اصول عقاید خود نیز مقید بودند. هردو سازمان، در اصولی همانند تقیه، پنهانکاری، نظم و ترتیب در امور و اطاعت محض از امام، اشتراک داشتند و در برخی اصول همانند شیوههای جذب حداکثری پیروان و کسب قدرت از هر طریق ممکن، با یکدیگر دارای اختلاف نظر بودند.
خلاصه ماشینی:
com تاریخ وصول: 27/07/1394 / تاریخ تصویب نهایی: 06/12/1394 چکیده امامیه و اسماعیلیه، برای آغاز کار و پیشبرد امور و تدابیر مورد نظر خویش، به تشکیل دو سازمان مخفی وکالت و دعوت اقدام نمودند تا در جهت اهداف و برنامههای خود و در چارچوب اصول عقاید خویش و به دور از چشم دشمنان، بتوانند در مناطق مختلف سرزمینهای اسلامی فعالیت نمایند.
اما میان هر دو سازمان در چارچوب عقاید و برنامههای خود تفاوتهایی وجود داشت؛ زیرا اسماعیلیه منابع مالی را از عوامل بهتر آمادگی برای جذب پیروان و براندازی عباسیان، در چارچوب اهداف خود میدانستند، در صورتی که در میان امامیه، چنان که تا دوره غیبت نیز مشخص شد، ائمه: از این منابع برای موجودیت شیعه و تأمین مخارج نیازمندان و ابلاغ اهداف خود در راه ترویج معارف شیعه و افزودن برتعداد شیعیان و اداره امور شبکه وکالت استفاده مینمودند.
اما در میان اسماعیلیه، گرچه سازمان وکالت براساس ساختار سلسلهمراتبی استوار بود و امام اسماعیلی نیز در رأس سازمان دعوت قرار داشت و داعیان بزرگ را انتخاب مینمود، به نظر میرسد که داعیان بزرگی همانند ابنحوشب، حمدان قرمط، ابوعبدالله شیعی و برخی دیگر، در کار خود استقلال داشتند و نقش سیاسیتری را برای جذب پیروان و مخالفان عباسیان عهدهدار بودند؛ البته آنان میان امام اسماعیلی و داعیان دارای مراتب پایینتر در سازمان، واسطه محسوب میشدند.