چکیده:
هدف: هدف از انجام این پژوهش، طراحی الگوی آموزشی مبتنی بر پرسش و پاسخ برای درس مطالعات اجتماعی و بررسی اثربخشی آن بر درک مفاهیم و تفکر انتقادی دانشآموزان پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی 96-95 بود. روش: پژوهش حاضر یک پژوهش آمیخته بوده که از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول طراحی الگوی آموزشی مبتنی بر پرسش و پاسخ برای درس مطالعات اجتماعی بوده و بخش دوم، اعتباریابی الگو با اثربخشی بر درک مفاهیم و تفکر انتقادی است. در بخش کیفی از روش سنتزپژوهی (پژوهش تلفیقی) استفاده شد. در بخش کمی که هدف آن آزمایش تاثیر الگوی طراحی شده بر درک مفاهیم علمی و تفکر انتقادی دانشآموزان پایه ششم ابتدایی بود؛ با استفاد از یک طرح آزمایشی از بین دانشآموزان پایه ششم شهرستان ایذه (50 نفر پسر) شامل 2 کلاس به عنوان نمونه آماری به صورت نمونهگیری تصادفی انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل، قرارگرفتند. درک مفاهیم علمی و تفکر انتقادی در هردو گروه و در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون با ابزار آزمون تفکر انتقادی کرنل برای سنجش تفکر انتقادی و آزمون سنجش درک مفاهیم علمی برای درس مطالعات اجتماعی مورد مقایسه قرار گرفتند. با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس دادههای جمعآوری شده تجزیه و تحلیل شد. یافتهها: در بخش کیفی نتایج تحقیق منجر به طراحی الگویی شد که شامل هفت بعد (مبانی، اصول، فنون و راهبردها، مراحل، انواع پرسش، اهداف و ارزشیابی) است، نتایج در بخش کمی تحقیق نشان داد که الگوی طراحی شده موجب افزایش تفکر انتقادی و درک مفاهیم در گروه آزمایش شده است. نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان داد که آموزش با الگوی پرسش و پاسخ باعث افرایش درک مفاهیم و تفکر انتقادی در درس مطالعات اجتماعی در دانشآموزان پایه ششم ابتدایی میشود، لذا به معلمان این درس توصیه میشود که به کاریرد این الگو در درس مطالعات اجتماعی جهت تقویت تفکر انتقادی و افزایش درک مفاهیم توجه کنند.
Goal: The present study aims to design Educational model of questioning for Social Studies and to validate its efficiency in conceptual understanding and critical thinking of students grade six of primary school in educational year 95-96.
Method: This research is a combinational one and consists of two parts: the first part is allocated to designing an appropriate model of questioning for Social Studies and the second part is related to validating the efficiency of this model in conceptual understanding and critical thinking. In qualitative section synthesis research is used to design models and in quantitative section which aims to test the efficiency of the designed model on scientific concept understanding and critical thinking of student in grade six of primary school, using and experiment we randomly chose 50 male students and divided them experimental group and control group. In order to compare critical thinking and scientific concept understanding of these two groups, Kernels test of critical thinking was used both in pre – test and post - test. The collected data were analyzed using co – variance analytical test.
Results:The results in qualitative section led to designing a model with seven dimensions (fundamentals, principals, techniques, procedures, stages, questions, objective, and evaluation). The results in quantitative section indicated that the designed model improved critical thinking and understanding concepts in experiment group.
خلاصه ماشینی:
"در اینجا به تشریح مراحل الگو که در اجرای یک درس مهم هستند پرداخته میشود: الگوی پرسش و پاسخ طراحی شده برای درس مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی دارای چهار مرحله یا گام اساسی به شرح زیر است: جستجوگری با مواجه کردن دانشآموزان با سؤال یا مسأله: در این مرحله معلم با مطرح کردن یک سؤال، ایفای یک نمایش و انجام یک کار آزمایشی وغیره توجه دانشآموزان را جلب نموده و به بیان هدف درس به شکل ساده میپردازد؛ توضیح میدهد هدف درس تنها این نیست که اطلاعات تازه کسب نمایند بلکه هدف این است که به درک یک مفهوم بیندیشند و روی آن فکر کنند و به نتیجه برسند و با بیان مسأله در آنها ایجاد انگیزه می نماید.
محتوی جلسات آموزش الگوی پرسش و پاسخ به معلمان جلسات محتوا جلسه اول آشنایی با الگوی پرسش و پاسخ، توضیح و تبیین کلی الگو و اهداف آن؛ جلسه دوم تشریح و تبیین مراحل اجرایی الگو؛ جلسه سوم چگونگی تدریس یک مفهوم مثل حریم خصوصی بر اساس مراحل الگو؛ جلسه چهارم تشریح و توضیح اصول الگو و چگونگی کاربرد آنها در کلاس درس؛ جلسه پنجم توضیح روش ها و فنون الگو و استفاده از آنها در کلاس درس؛ جلسه ششم توضیح و تشریح راهبردهای الگو و چگونگی بکارگیری آنها در کلاس درس؛ جلسه هفتم رعایت نکات مهم هنگام پرسش و پاسخ؛ جلسه هشتم انواع پرسش در درس مطالعات اجتماعی پایه ششم؛ جلسه نهم طرح پرسش های شفاهی در کلاس؛ جلسه دهم چگونگی ارزشیابی در الگوی پرسش و پاسخ محقق ساخته؛ ابزار گردآوری دادهها آزمون سطح x کرنل 1 :مقیاس سطح x کرنل در این پژوهش برای سنجش تفکر انتقادی مورد استفاده قرار گرفت."